Slimme speurders als zien politici hopeloos achterlopen
Politici hebben nog geen flauw benul van de mogelijkheden van speuren naar informatie in openbaar beschikbare data. Dat merkten oprichter Eliot Higgins van burgerjournalistenforum Bellingcat en Maks Czuperski van de Atlantic Council tijdens een gesprek met enkele Tweede Kamerleden.
?Je zag ze de spreekwoordelijke slaap uit de ogen wrijven?, blikt Czuperski van de Amerikaanse denktank terug op de ontmoeting.
Bellingcat werd in 2014 op slag wereldberoemd nadat Higgins, ondersteund door een groep vrijwilligers, binnen enkele dagen een overtuigende serie bewijzen op een rijtje had gezet dat het een Russische Buk-raket was die vlucht MH17 trof. Hoe Bellingcat daaraan kwam? Gewoon, door slim te speuren op sociale media, zoals YouTube en Vkontakte, de Russischtalige versie van Facebook.
Via Vkontakte en een ander sociaal netwerk wist Bellingcat bovendien de gehele 53e Luchtafweerraketbrigade in kaart te brengen, compleet met naam en foto. Het is informatie die het Nederlandse Openbaar Ministerie dankbaar in ontvangst nam, vertelt Higgins.
Of er wat met de informatie gedaan wordt, weet hij niet. ?De twee gesprekken die ik heb gehad, waren eenrichtingsverkeer.?
Wat Bellingcat doet, is precies het tegenovergestelde. De site probeert juist de kennis van verschillende specialisten te bundelen, waarna op een internetplatform elkaars bevindingen worden gecontroleerd.
Het contrast met de grote inlichtingendiensten is enorm: geen duizenden medewerkers en gigantische datapakhuizen zoals bij de Amerikaanse NSA, laat staan de roep om het massaal aftappen van al het internetverkeer, waarover in ons land discussie is. ?Er is al zo veel informatie beschikbaar?, legt Higgins uit. ?In een fotobestand zit vaak informatie over de locatie waar de foto genomen is. Die kan je naast andere foto?s van de plek leggen.?
Toch komt er ook na doorvragen geen spoortje van kritiek op het werk van westerse opsporingsinstanties. Zou dat komen omdat Higgins banden heeft met de CIA, zoals her en der wordt beweerd? De oprichter, ??n van de twee vaste betaalde krachten bij Bellingcat, heeft die vraag al zo vaak gehoord dat hij erom kan glimlachen. ?Dat is Russische propaganda. En tegelijkertijd ook het enige antwoord dat ze op ons hebben.?
Dat inlichtingendiensten zo niet werken, komt voort uit luxe, denkt Czuperski. ?Waarom zou je een detail van een foto onderzoeken als je het recht hebt bij iemand binnen te vallen?? Ook loopt wetgeving per definitie achter op de technologische ontwikkelingen.
Sociale media uitschakelen is op internet volgens het duo niet meer denkbaar. Higgins: ?In Turkije doet Erdogan dat na aanslagen. Wat gebeurt er? Vele duizenden mensen leren hoe ze via een digitaal omweggetje in het buitenland alsnog op Twitter kunnen komen.?
Czuperski vergelijkt de werkwijze met een digitaal oor. ?Dat moet je goed richten, maar dan kun je vanuit de hele wereld mensen horen praten. Media hebben het nu over hoe onduidelijk de situatie in Azerbeidzjan is. Nou, op sociale media kun je gewoon lezen dat iedereen daar om hulp schreeuwt.?
De voormalige Russische deelstaat is in oorlog met het oude moederland. Weer president Poetin. Net als dinsdag, wanneer Bellingcat de propaganda over de deelname aan de oorlog in Syri? zal ?debunken? met behulp van Russische data.
Waarom neemt Bellingcat hem steeds op de korrel? Daar zit geen enkel politiek motief achter, bezweert Higgins. ?Het is gewoon de meest interessante man van deze tijd.?
Bronnen: De Telegraaf, Pressreader