Bij een overval op juwelier Goldies in de Milhezerweg in Deurne zijn vrijdag 28 maart 2014 aan het einde van de middag?twee doden gevallen. De politie heeft bevestigd dat het om de overvallers gaat. Een van de twee is een 20-jarige man uit Eindhoven?en bekende van de politie voor eerdere geweldsdelicten. Geruchten, die later ontkracht werden, zijn dat de tweede overvaller illegaal in Nederland verbleef.?Zij werden?doodgeschoten?toen zij juwelierszaak Goldies probeerden te overvallen. Het juweliersechtpaar waren ook in de zaak op het moment van de overval. Later blijkt dat de juweliersvrouw schietend is te zien op de bewakingsbeelden. Ook zou hierop te zien zijn dat de juwelier na een worsteling met de overvallers een wapen in handen heeft. Dit wapen zou hij afgepakt hebben van de twee.Volgens hun advocaat schoot de vrouw in blinde paniek zeker drie keer toen haar man in de zaak werd overvallen. Ze vreesde dat de overvallers haar man zouden vermoorden. Lang was?officieel niet bekend of de juweliersvrouw in Deurne de schutter was die twee overvallers doodschoot, zo schreef ook Ombudsvrouw Annieke Kranenberg in haar wekelijkse column. Toch kwam het onder andere in de Volkskrant, zonder bronvermelding.
Op social media?verschillende verhalen de ronde.?Zaterdag aan het begin van de avond liet het OM weten dat het er tot nu toe op lijkt dat het juweliersechtpaar?uit zelfverdediging heeft gehandeld.?Zaterdagmiddag is er ook?een persconferentie. Daaruit blijkt dat het echtpaar vermoedelijk handelde uit?zelfverdediging.?Volgens experts?zou er sprake kunnen zijn van noodweer.?Er wordt op (social) media bovendien gesproken over een mogelijke?derde overvaller?die om de hoek in de Eekstraat op de uitkijk zou hebben gestaan. Daar werd een kauwgom gevonden in het gras. Burgers zijn er wederom als de kippen bij om zelf aan opsporing te doen, getuige onderstaande tweet:
Iedereen speurneus RT @Telenieuws: #deurne. Foto een van de gedode daders (onofficieel) pic.twitter.com/FV3CJGgFV1
? DvdC-NL RCX (@DvdC_NL) March 29, 2014
Demonstratie
Hoewel er ook veel steun is voor de juweliersvrouw. Facebook-pagina’s schieten als paddestoelen uit de grond. De pagina ‘Vrijspraak voor vrouw van de juwelier uit Deurne’ heeft inmiddels bijna 50.000 likes. Volgens hoofdofficier van justitie Bart Nieuwenhuizen zal de rechter het beroep op noodweer honoreren. Dat zou betekenen dat het tweetal wellicht geen straf krijgt, tenzij ze worden veroordeeld voor verboden wapenbezit.?Toch werd er op een dag later door zo’n 30 mensen al gedemonstreerd in Eindhoven en op zondagavond in Deurne.?Tijdens de demonstratie roept men met regelmaat ‘moordenaar’.??De demonstranten vinden dat het Openbaar Ministerie?te vlug een conclusie heeft getrokken. Op hetzelfde moment wordt ook een tegendemonstratie gehouden. De deelnemers aan die demonstratie vinden dat het juweliersechtpaar juist heeft gehandeld.
Heel lang heeft ’t niet geduurd maar een klein groepje demonstreerde vanavond tegen het verhaal van het OM over de schietpartij in Deurne#ob
? Rob van Kaathoven (@Ropj) March 29, 2014
Burgemeester van?Deurne, Hilko Mak,?kondigt een samenscholingverbod en demonstratieverbod af. Confrontaties tussen de groepen demonstranten kunnen volgens Mak leiden tot een ‘ernstige verstoring van de openbare orde’.?In de?noodverordening?verbiedt de?burgemeester?’racistische, beledigende of aanstootgevende uitingen’. Een demonstratieverbod gaat heel ver in de beteugeling van etnische spanningen, stelt Otto Adang, lector openbare orde en gevaarbeheersing aan de Politieacademie in Apeldoorn.?”De dynamiek is aanwezig voor meer problemen, maar dat wil niet zeggen dat je het grondrecht om te demonstreren opzij kunt zetten. Dat is een groot goed”, meent Adang. “Het opleggen van beperkingen is begrijpelijk,?een algemeen verbod vergaand.” ?Volgens Adang, maker van een rapport (‘Zijn wij anders?’) over de vraag waarom Nederland geen grote etnische rellen kent, is het merkwaardig dat er geen andere maatregelen zijn genomen. De gemeente had bijvoorbeeld een speciale plaats voor demonstraties kunnen aanwijzen. “Dit gebeurde tijdens de NSS-top in Den Haag ook.” De politiewetenschapper meent ‘dat je boos mag zijn in Nederland en dat bevolkingsgroepen daar uiting aan mogen geven’. “De behoefte om zich over gebeurtenissen te uiten, druk je nu de kop in. Je kunt voorwaarden aan demonstraties verbinden en daarmee een tussenstap zetten.” ?Michiel van Emmerik, hoofddocent staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden, zegt dat de burgemeester een lastige afweging heeft gemaakt: “De burgemeester verwijst in zijn overwegingen naar ProjectX in Haren, waar zijn collega achteraf het verwijt kreeg te weinig te hebben gedaan. Aan de andere kant is het wel de meest vergaande maatregel die hij heeft kunnen treffen.”
Hoofdofficier van justitie Bart Nieuwenhuizen herhaalde maandag dat hij niet voorbarig is geweest tijdens de persconferentie over de fatale overval in Deurne. Nieuwenhuizen benadrukt dat de handelwijze van het juweliersechtpaar lijkt op zelfverdediging. Al kwam die opmerking justitie?op veel kritiek te staan.
Beroepsrisico
Staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie heeft kritiek op de jongens die zijn opgekomen voor de twee overvallers die bij de overval op de juwelier in Deurne zijn gedood.?”Ik zie jongens demonstreren die opkomen voor het gebruik van geweld”, zegt hij. “Want als zij zelf geen geweld gebruiken, wordt er ook geen geweld gebruikt tegen inbrekers. Als je er niet mee begint, dan gebeurt dat niet. Zo zit het leven een beetje in elkaar.”?De vraag of die jongens het niet goed hebben begrepen, beantwoordt Teeven met een wedervraag: “Vindt u dat zij het wel goed begrepen hebben dan?”
Teeven neemt zijn woorden van twee jaar geleden, dat inbrekers een?beroepsrisico?lopen, niet terug. Maar hij wil ze niet herhalen. “Het heeft geen zin om dat nog veertien keer te zeggen.”?“Het kabinet staat voor zelfverdediging.”, zegt hij. “Je moet jezelf kunnen verdedigen tegen geweld. En als je dat doet, dan wordt er door de overheid ook zorgvuldig gekeken naar die zelfverdediging. Dat is wat er op dit moment gebeurt.”?Ook minister Opstelten zegt dat hij zo zijn gedachten heeft over de vrienden van de omgekomen overvallers, maar hij wil die niet prijsgeven. “Het gaat erom dat je het Openbaar Ministerie nu zijn werk laat doen.”?Uit een?enqu?te van Omroep Brabant?blijkt dat 85 procent de dood van de overvallers ziet als een ‘bedrijfsrisico’. Toch nemen de meeste juweliers geen extra veiligheidsmaatregelen naar aanleiding van dit incident zoals het aanschaffen van vuurwapens.?”Overvallers zijn nog meer opgefokt als ze vermoeden dat je een wapen hebt,” vertellen meerdere juweliers. Daarnaast zijn ze bang dat de ellende, mocht het fout gaan, helemaal niet meer te overzien is.?De Bond van Wetsovertreders (BWO) wil een procedure starten bij het gerechtshof in Den Bosch als justitie niet overgaat tot vervolging van de juweliersvrouw uit Deurne. Dat terwijl de??extreemrechtse Nederlandse Volks-Unie (NVU) een manifestatie aanvraagt bij de overvallen juwelier Goldies in Deurne, dat volgens?NVU-voorman Constant Kusters zou moeten gaan over rechtvaardigheid. “Het is schandalig wat daar is gebeurd”, Kusters doelt op de demonstraties tegen de juweliersvrouw. “Het gaat hier om multiculturele wantoestanden”, vervolgt hij.?De manifestatie is bewust pas op 24 mei. Kusters: “We snappen dat er nu een noodverordening geldt, dus wachten we tot het wat rustiger is geworden.”?“We nemen hem in behandeling, maar weten nog niet wanneer we een antwoord kunnen geven. We hebben het op dit moment heel druk en onze eerste prioriteit is om ervoor te zorgen dat de rust in Deurne weer terugkeert en dat iedereen zich veilig voelt”, zei een woordvoerder van de gemeente. De?extreemrechtse actiegroep Identitair Verzet?die wilde demonstreren in het?Eindhovense stadsdeel Gestel krijgt wel toestemming, maar?blaast deze af op verzoek van het juweliersechtpaar.
Marrokaanse gemeenschap
Slechts een week voor dit voorval vroeg PVV-leider Geert Wilders zijn publiek tijdens een toespraak in Den Haag gevraagd of ze meer of minder Marokkanen in de stad willen.?De zaal scandeerde daarop “minder, minder”. Daarop zei Wilders: “Dat gaan we regelen”. Omdat bij deze overal de daders van Marrokaanse afkomst waren (Een van hen kwam uit?Eindhoven, de andere had een verblijfsvergunning voor?Itali?), gaat de discussie al snel over de afkomst van deze mannen.?Voorzitter Amar Nejjar van de moskee Al-Fourkaan in Eindhoven heeft geen medelijden met de overvallers die vorige week in Deurne werden doodgeschoten. Dat vertelde hij voor het vrijdagmiddaggebed. ”Eigen schuld, dikke bult. Je mag niet stelen. Daar zijn we binnen de islam heel streng in.” Maar de voorzitter hoopt dat niet de hele Marokkaanse gemeenschap erop wordt aangekeken. ”Door de Wilders-uitspraken was het al onrustig en de overval in Deurne er nog eens bovenop maakt het niet beter.”?Imam en woordvoerder van contactorgaan Moslims en Overheid Yassin el Forkani liet eerder weten dat het?niet goed gaat met de opvoeding van kinderen?binnen de Marokkaans Nederlandse gemeenschap. Hij zei dat imams vrijdag in moskee?n ouders daar op aan moesten spreken.?”Onzin”, zegt voorzitter Nejjar van de Al-Fourkaan-moskee. ”Hier praten wij daar al maanden over tijdens het vrijdagmiddaggebed. Deze man probeert nu alleen maar goedkoop te scoren.”
Eerdere voorvallen uit het Brabantse
Vijf mannen overvielen begin maart 2002 juwelierszaak Pijnenburg in Tilburg. Een van de overvallers was bewapend. De juwelier pakte een pistool en schoot op de gewapende man, die zijn wapen op niemand had gericht. Volgens advocaat mr. Milo was het noodweer, omdat de juwelier instinctief handelde. De overvaller overleefde de schietpartij niet.
Aan de Rijtseweg in Diessen ging het op 24 september 2012 ook mis. Buurtbewoners hoorden ’s nachts geschreeuw en pijnkreten vanuit de tuin van de bewoners van het huis. De politie trof beide bewoners en de inbreker gewond aan. De inbreker was buiten bewustzijn, werd gereanimeerd en samen met de bewoners naar het ziekenhuis gebracht. Hij?overleed aan zijn verwondingen. De bewoners werden niet gearresteerd.
Een 34-jarige inbreker vond in november 2009 de dood toen hij werd betrapt door de bewoners van een boerderij in Nuenen. Bij een worsteling met de man des huizes werd de inbreker met een riek gestoken. Dat?werd de inbreker fataal. De 52-jarige bewoner raakte zwaargewond. Hij werd niet vervolgd voor de dood van de inbreker.
Ook in Steenbergen ging het mis bij een inbraak aan de Kruitweg in Steenbergen. In oktober 2011 werd de inbreker betrapt toen hij op zoek zou zijn naar hennepplanten. Bij een achtervolging sprong de man door een ruit. Later?overleed hij aan zijn verwondingen. De vader en zoon werden niet vervolgd wegens gebrek aan bewijs.
Goldies wil vooral rust
Burgemeester Hilko Mak van de gemeente Deurne trekt op woensdagochtend het demonstratieverbod en het samenscholingsverbod in en plaatst even later camera’s bij de juwelierszaak om ook de politie inzet terug te schroeven. Het juweliersechtpaar is geestelijk zo ontredderd door alle commotie na het doodschieten van twee overvallers in hun zaak, dat ze psychische hulp krijgen.?De juwelier en zijn vrouw vragen de pers via een mededeling achter het raam van Goldies om hen ‘met rust te laten’:
Op de?website van de winkel?schrijven de eigenaren: ‘Wij willen u hierbij hartelijk danken voor de enorme hoeveelheid steunbetuigingen
die wij in de meest uiteenlopende vorm van u hebben mogen ontvangen en nog steeds ontvangen. (..)?Inmiddels is onze juwelierszaak weer open zodat u uw bestellingen of juwelen die u ter reparatie heeft gegeven kunt afhalen.? 3 weken na de overv al gaat de winkel weer open, maar?het echtpaar staat zelf nog niet in?de zaak.
Oordeel van de rechter en de rol van (social) media
De media-optredens van de hoofdofficier van justitie en de advocaten in de zaak Deurne ondermijnen het vertrouwen in de rechtspraak. Een rechter zou bij een eventueel proces bijna niet onpartijdig kunnen oordelen.?Dat stellen twee hoogleraren van de universiteiten in Leiden en Utrecht.?Volgens hoogleraar strafprocesrecht Tineke Cleiren uit Leiden is het moeilijk om een eerlijk proces te voeren door alle media-aandacht voor de zaak. Haar collega Fran?ois Kristen uit Utrecht is ook kritisch. “Wat is het belang voor OM en advocaten om deze zaak via de media uit te vechten?”
Het hele dossier van?de noodlottige overval?ligt inmiddels op straat. Vrijwel direct na de overval zei hoofdofficier Bart Nieuwenhuizen dat er?waarschijnlijk sprake was van noodweer. Ook de advocaten van?de nabestaanden van de overvallers?en?het juweliersechtpaar, klapten flink uit de school.
Cleiren vindt het niet zo handig van het Openbaar Ministerie. “Het past niet in onze strafrechtelijke cultuur en rechtspraak om verwachtingen te wekken. Daarmee krijgt de rechter de vraag op zijn bord hoe hij met de mogelijke gevolgen van de uitspraken van het OM voor verdachten, slachtoffers en nabestaanden moet omgaan.”?Kristen verbaast zich over de openhartigheid en alle details. Die tasten namelijk de privacy van de daders en de slachtoffers aan. “Die rollen lopen sowieso door elkaar in deze zaak. Waarom moeten we weten of de juwelier eerder veroordeeld is voor een geweldsdelict?”?De hoogleraar wijst erop dat advocaten volgens hun beroepscode geen gevoelige informatie over zaken naar buiten mogen brengen. “Maar nu het justitie als eerste bijzonderheden naar buiten bracht, hebben de advocaten vast gedacht: als justitie dat doet, dan wij ook.” De openhartigheid van alle betrokken partijen is kenmerkend voor de tijd. Dat komt volgens Cleiren omdat het publiek steeds meer informatie vraagt. Hierdoor ontstaat een soort ’tegenrechtspraak’. “Er wordt al veel recht gedaan voordat de strafrechter er aan te pas komt.”
Advocaat Peter Plasman die de familie bijstaat stond in?het interview met NU.nl?ook stil bij het ’trial by media’ fenomeen. Zijn de vermeende daders al zijn veroordeeld door de berichtgeving van de media? Wat hem betreft is hier geen sprake van, omdat door de media-optredens van de advocaten de berichtgeving volgens Plasman nu redelijk in balans is.??”Als er standpunten worden ingenomen, dan wordt daar ook op gereageerd. Dat vind ik helemaal niet zo erg, want aan deze zaak zitten ook aspecten die de moeite waard zijn om te bediscussi?ren. Bijvoorbeeld over wat noodweer precies is. Het is heel goed dat daar over wordt gediscussieerd.”?Raadsheer Ybo Buruma bij de Hoge Raad vindt dat het Openbaar Ministerie te snel stelde dat er bij de dodelijke overval op een juwelier in Deurne waarschijnlijk sprake was van zelfverdediging. Maar de strafrechtgeleerde snapte wel dat het OM iets wilde zeggen, omdat de dramatische zaak veel impact had. De vrouw werd uiteindelijk niet vervolgd, omdat ze volgens het OM handelde uit noodweer.
Bronnen: NOS, ?Brabants Dagblad, Omroep Brabant
Achtergrondrapport: Zijn wij anders?
