Er vliegen steeds vaker drones van Defensie en de politie boven Nederland.?Het zou onder meer de ‘heterdaadkracht’ van de politie moeten?vergroten. Ook steeds meer burgers zetten de technologie (niet-commercieel) in, terwijl autoriteiten worstelen met wetgeving.
De militaire drone lijkt definitief zijn intrede te doen als?opsporingsmiddel voor de Nederlandse politie. Plaatsen als Rotterdam,?Utrecht, Arnhem en Harlingen werden vorig jaar dagen- of wekenlang?vanuit de lucht bespied door onbemande Defensie-vliegtuigjes van het?type Raven RQ 11B. Veel vaker dan in voorgaande jaren werden ze?ingezet boven Nederland, diverse malen voor de opsporing van?criminelen. De Tweede Kamer maakt bovendien plannen om de toekomstige,?veel geavanceerdere drones van Defensie ook boven Nederland te?gebruiken. Waarvoor de Ravens precies worden ingezet, blijft vaak?onbekend, omdat het OM en het ministerie van Defensie daar weinig over?loslaten.
Burgerrechtenactivist Rejo Zenger, ook werkzaam voor?privacyorganisatie Bits of Freedom, vroeg Defensie onlangs hoe vaak de?onbemande toestellen boven Nederland vliegen. In 2012 ging het tot in?augustus om vijf keer, zo antwoordde het ministerie van Defensie. Nu?blijken die inzetten, op basis van gegevens in de Staatscourant, vaak?vele weken te duren. Steeds meer Raven-teams van Defensie zijn?gecertificeerd om in Nederland boven bewoond gebied te patrouilleren.?Daardoor neemt de nationale inzet steeds verder toe. Vorig jaar werd?veertien keer op grond van de Politiewet boven Nederland gevlogen. In?2011 was dat drie keer, in 2010 vier keer en in 2009 ??nmaal.?Aanvragen komen van het OM, de politie, gemeentes en brandweer. Als?het om handhaving van de openbare orde gaat, wordt soms wel bekend?waarvoor de Ravens worden gebruikt. Zo hielden twee toestellen in?oktober toezicht op de ‘4 mijl van Groningen’, een grote?hardloopwedstrijd.
Maar als het om strafrechtelijk onderzoek gaat is het OM, dat politie?en Defensie toestemming moet geven voor publiciteit, minder scheutig?met informatie. Waarom werd er vorig jaar ruim drie weken boven?Amersfoort gevlogen? We weten het niet. Waarom werd er ruim een week?boven Den Oever gevlogen, waarom wekenlang tussen Utrecht en Arnhem en?waarom boven Harlingen en Soesterberg?
Ook de nieuwe Nationale Politie doet geen mededelingen. Eerst wordt er?een ‘werkgroep voor de nationale co?rdinatie van drone-activiteiten’?opgezet, zegt een woordvoerder. De politie zelf heeft namelijk ook?drones. Die zijn kleiner dan die van Defensie, ze vliegen lager en?minder lang. Ze worden alleen gebruikt om een plaats delict te?fotograferen, of te kijken hoe een brand zich ontwikkelt.?Nu vliegt de politie vaak met helikopters boven Den Haag, maar dat kost volgens VVD-lijsttrekker Boudwijn Revis uit Den Haag?te veel geld. “Het werkt sneller als we drones laten opstijgen bij wijkbureaus en misschien later zelfs vanuit de achterbak van politiewagens.”?Begin 2013 bleek dat de politie steeds vaker drones?inzet, onder meer voor inbraakpreventie. De politie Amsterdam?stopte?met het gebruik van zijn drone door een defect.?D66-Kamerlid Gerard Schouw, die vorig jaar?opriep?tot nieuwe wetgeving die de inzet van politiedrones reguleert, vindt het plan van de VVD overhaast. Hij wil een onafhankelijk onderzoek, waar minister Opstelten (Veiligheid en Justitie) opdracht toe heeft gegeven, eerst afwachten.?Tegenover?Radio 1?zegt Revis de drones gericht te willen inzetten: “Het is niet zo dat wij denken dat een drone 24 uur per dag boven de stad moet hangen. Maar hij moet?wel snel en makkelijk ingezet worden op het moment dat er ergens een overval is geweest, een inbraak of overlast is.”?”Niemand zal er bezwaar tegen hebben als we op deze manier sneller misdrijven opsporen en mensen achter de tralies krijgen”, aldus de lijsttrekker.
In Almere was het een wijkagent die in januari tegen Omroep Flevoland?vertelde dat er boven de stad met Ravens naar inbrekers werd gespeurd.?Veel inwoners waren toen al maanden onwetend. Uit mededelingen in de?Staatscourant, die achteraf worden gepubliceerd, blijkt namelijk dat?de eerste Ravens al op 21 oktober boven Almere vlogen. Voor de?toestellen moet een deel van het luchtruim worden vrijgemaakt, vandaar?de verplichte bekendmaking in de Staatscourant.?Over de reden van de Raven-inzet is op basis van mediaberichten soms?wel te speculeren. Harlingen werd eind vorig jaar getroffen door een?inbraakgolf, dus mogelijk werd er daarom gevlogen. In Zaandam werd?rond de Raven-inzet op 27 november een meisje vermist, misschien werd?naar haar gezocht. En rond de jaarwisseling 2011-2012 werd in?Culemborg waarschijnlijk weer gevreesd voor rellen tussen?Nederlands-Marokkaanse en Nederlands-Molukse jongeren.?In Almere wilde D66 na de mededelingen van de wijkagent wel wat meer?weten over die Ravens. Moeten burgers niet vooraf worden ge?nformeerd??Nee, antwoordde het college van burgemeesters en wethouders. Aangezien?het om opsporing gaat, is de inzet per definitie ,,heimelijk”. Uit het?antwoord bleek wel dat de Raven in ?meerdere gemeenten voor?strafrechtelijke doeleinden is ingezet. De onbemande vliegtuigjes?worden gebruikt voor het ,,vergroten van de heterdaadkracht” van de?politie. De inzettijden in Almere werden bepaald door de momenten?waarop woninginbraken het vaakst voorkomen. Er werd in Almere gevlogen?tussen zes uur ’s avonds en acht uur ’s morgens.
Privacy
Ook van een inbreuk op de privacy zou geen sprake zijn, omdat mensen?onherkenbaar in beeld komen en de beelden niet worden bewaard. Maar in?een filmpje op de website van Defensie zegt Frank Ostendorf,?commandant van een Raven-team: ,,Afhankelijk van de vlieghoogte kan?het beeld heel gedetailleerd zijn, tot en met wat voor kleding je aan?hebt.”
Als de drones tot aanhoudingen leiden, zou dat mogelijk tegenwicht?bieden aan het privacybezwaar. Maar ook daarover is weinig bekend. De?wijkagent in Almere zei tegen Omroep Flevoland dat het aantal inbraken?in de drie wijken waarboven gevlogen werd met eenderde was gedaald.?Onbekend is of er ook aanhoudingen zijn verricht.?In de Tweede Kamer juichen diverse partijen de inzet van?Defensie-drones toe. In 2011 riepen VVD, PvdA, CDA, ChristenUnie en?SGP het kabinet in een Kamermotie op ook de toekomstige?Defensie-drones ,,in het kader van de binnenlandse veiligheid” in te?zetten. In 2017 wil Nederland over vier geavanceerde drones beschikken?die 24 tot 48 uur, op een hoogte van vijfduizend tot vijftienduizend?meter, surveillance- en verkenningstaken kunnen uitvoeren.
Raven RQ 11B Het Nederlandse leger beschikt over 72 onbemande?vliegtuigjes van het type Raven RQ 11B. Die zijn 0,91 meter lang,?hebben een spanwijdte van 1,37 meter en een bereik van 10 kilometer.?Ze worden vanuit de hand gelanceerd en worden uitgerust met dag- of?nachtcamera’s (warmtebeeld).?Een vlucht duurt maximaal 60 minuten. De toestellen vliegen meestal op?300 meter hoogte. Op het grondstation kunnen militairen en politie?live meekijken en de beelden opslaan en bewerken. Een Raven-team van?Defensie kan meerdere vliegtuigjes tegelijk de lucht insturen. Door af?te wisselen kan uren achtereen worden gepatrouilleerd.
Defensie beschikt ook over een grotere drone, de Scaneagle, met een?bereik van 70 kilometer en een vluchtduur van 12 uur. Deze wordt nog?niet boven Nederland ingezet. In 2017 wil Nederland beschikken over?een drone die tot 48 uur kan vliegen op een hoogte 15.000 meter. Een?voorbeeld is de MQ-1 Predator, die ook kan worden bewapend en al?veelvuldig door de VS worden gebruikt.
Eerder (wat later een hoax bleek) was er een rus die een drone maakte met een machinegeweer eraan. Hoewel het in de lucht houden van drones met de ?terugslag van zo’n geweer niet eenvoudig is, zal het niet lang duren voordat men dit uitregelt. Onder dit filmpje kun je namelijk zien hoe ver men al is (meestal in gereguleerde omgeving) met het gedrag van deze quadcopters, hexacopters en octocopters.
Burgers met drones opgepakt
De politie heeft een 18-jarige jongen opgepakt omdat hij met een drone luchtbeelden heeft gemaakt van de Efteling. Het filmpje heeft voor nogal wat ophef gezorgd, omdat de beelden illegaal gemaakt zijn en het onbemande vliegtuigje waarmee gefilmd werd vlak over de Python heen vloog.
Ook een brand in Vlijmen is met een drone in beeld gebracht:
Eerder klaagde?een burger de politie aan omdat zijn vliegpraktijken gestopt werden toen hij een auto ongeluk vanuit de lucht filmde. Hij vraagt zich af welke wet hij schond als burger. Peugeot toonde zelfs een conceptauto met drone voor de automobilist.
In Turkije schoot de politie zelfs een drone uit de lucht, terwijl de bestuurder protesten filmde op het?Taksimplein in Istanbul waar de politie waterkanonen en traangas inzette.
Bekijk onderstaande grap van De Speld over drones die burgers realtime corrigeren:
Maar bekijk ook onderstaande gevaarlijkere toepassingen van drones vanuit het oogpunt van criminelen (de film is een hoax, maar toch…)
Of deze mogelijke toekomstige drone:
Bronnen:?NRC.NEXT (6 maart 2013), Hart van Nederland, Nu.nl, The Courant,