Project X Haren wordt in deze blog beschreven vanuit een drieluik. In de eerste plaats wordt hieronder een reconstructie beschreven aan de hand van de feiten uit het rapport van de commissie Cohen aangevuld met krantenartikelen en blogposts. Daarna volgt?de analyse en vervolgens de social media lessen die iedereen die betrokken was?hieruit kan trekken.
1. Merthe plaatst een linkje maar mist een vinkje
Zoals iedereen inmiddels weet was Merthe op 6 september vergeten een vinkje te zetten toen ze de uitnodiging voor haar ‘sweet sixteen’ feestje verstuurde naar haar vriendengroep. Een foutje dat makkelijk gemaakt kan worden (inmiddels is er tipboekje?om dit te voorkomen “Veilig Facebook voor iedereen“). De uitnodiging werd door de genodigden doorgestuurd naar anderen en wat begon als grap begon al snel uit de hand te lopen: het aantal aanmeldingen voor het feestje van Merthe werd snel verspreid onder de jeugd in (vooral) het noorden van het land.
En Merthe was niet de eerste die zoiets overkwam.?De Britse Rebecca Javeleau nodigde in 2010 een groep vriendinnen uit voor haar 15de verjaardag. Ze publiceerde haar adres op Facebook en deelde de pagina per ongeluk met de hele wereld.?21.000 jongeren?meldden zich aan voor het feest. Haar ouders zegden het feest af, politie patrouilleerde op de bewuste avond in hun straat in Hertfordshire. En in Duitsland had in juni 2011?Thessa?haar vrienden uitgenodigd voor haar zestiende verjaardag. Door een klein foutje werd haar uitnodiging openbaar gemaakt. 16.000 mensen lieten weten naar het evenement te komen. Thessa cancelde het feestje, maar er kwamen toch nog zo’n 1.600 jongeren opdagen. Ondanks de aanwezigheid van particuliere beveiligers en de politie liep de samenkomst van de jongeren uit de hand. Er werd met stenen en flessen gegooid, 11 mensen werden opgepakt en ??n agent raakte gewond. Ook??een feestje van de bewoners van een appartementencomplex in Giessen,?Duitsland, liep uit de hand toen er ?in juni bijna 1.000 mensen af opkwamen. Een groep van acht ruziezoekers zou op verschillende mensen hebben ingeslagen. E?n persoon werd met zware verwondingen afgevoerd naar het ziekenhuis; vier mensen werden opgepakt.
2. Kaping van het feestje en de lading van ‘ProjectX’
De uitnodiging voor het verjaardagsfeest werd ingetrokken, maar toch groeide het feestje uit tot een ware hype op social media. Dat kwam door de 21 jarige Jesse Hobson en iemand die zich ‘Ibe der Fuhrer‘ die op 7 september de Facebookpagina van het Project X feestje aanmaken, waarmee ze het feest van Merthe ‘kaapten’. Het duo zette, na het verwijderen van het oorspronkelijke feest, opnieuw een openbare uitnodiging op Facebook.?Project X?is een verwijzing naar de filmkomedie?Project X.?De 16 jarige Corey Delaney organiseerde al in 2008 in Melbourne een feestje met zo?n 500?man?dat de makers van de Project X film schijnt te hebben?ge?nspireerd? welke in maart 2012 wereldwijd?wordt gereleased.
De Project X Haren site, is een opvallende site, omdat iedere verwijzing naar het meisje zelf en haar huis ontbreekt. De site lijkt meer op een reclame voor de film dan voor een feestje in Haren. Die details worden wel ingevuld in de discussie tussen volgers, die elkaar het adres en de naam van het meisje toespelen. Via twitter wordt de hashtag van Project X verspreid, en ook 9GAG speelt een grote rol. Op 7 september zijn er al 3500 aanmeldingen voor het feestje.Via het bekende sneeuwbaleffect werden in korte tijd duizenden mensen uitgenodigd voor het feest. Op een gegeven moment?waren er meer dan 200.000 mensen uitgenodigd en 30.000 gaven aan dat ze kwamen op 21 september.?Ibe en Hobson verwijderden af en toe reacties die hen onwelgevallig waren.
Jesse Hobson uit Nieuw Zeeland en ‘Ibe Der F?hrer’
Opiniesite Joop.nl spoorde Hobson op en vroeg hem naar de motieven voor het feest. ‘Het leek me wel een leuke grap’, laat hij desgevraagd weten. Hobson kreeg van de familie van Merthe het verzoek het evenement van Facebook te verwijderen, maar hij weigerde dat. In een antwoord op dat verzoek van de familie postte Hobson ondermeer de woorden ‘Eat Shit’. Hobson zag ‘ergens op internet’ een oproep om te helpen bij het digitaal organiseren van een event. Dat leek hem wel leuk en hij stemde in. Hij wil niet zeggen op welke site de oproep werd gedaan. Hij weet ook niet door wie. ‘Hij noemde zich Peter Peterson, duidelijk een fake-naam en verwijderde kort daarop zijn profiel van Facebook.’ ?Overigens is dit geen verwijzing naar de Peter Petersenschool in Haren, waarschijnlijk gaat het om alterego’s uit het bekende Farmville spel.?Samen met de onbekende Ibe Der F?hrer staat hij nu bekend als de aanstichter van het ‘feest’ in Haren. Volgens Hobson is het de eerste keer dat hij zoiets deed en is hij ook niet van plan dit te herhalen. Hij ontkent een online pestkop te zijn.?Als Ubergeek85 is hij actief in de Piraten Partij in Nieuw Zeeland. Op fora vraagt hij zich af hoe de partij net ze snel net zo groot kan worden als in Duitsland.
Hobson kan misschien nog worden beschouwd als een onnozele maar nihilistische hals, die zich voor het karretje heeft laten spannen van kwaadwillenden. De Facebookpagina van de andere ‘organisator’ Ibe, lijkt op die van een heuse?internet-trol.?De pagina is getooid met foto’s van hakenkruizen en een profielfoto van Adolf Hitler. De meeste vrienden hebben nepaccounts waarop ze namen van bekende seriemoordenaars aannemen en er zitten ‘opvallende types’ bij als?Steven Chilton?en?Richard Burnish?van de Jezus Chatline in Oakland, die bv. online?exorcismes?uitvoert, of Jimmy Russels??die zichzelf?afbeeld als een Breivik
met een?mitrailleur. Hij is bovendien betrokken bij de Facebookgroep die het leuk vindt om de spot te drijven met kankerpati?nten?’Cancer is funny because people die‘ .Ibe der Fuhrer verborg zijn account geruime tijd , kwam daarna weer online, ditmaal zonder de Hitlerfoto en het hakenkruis, en nu lijkt de pagina weer verdwenen.
Maar het zaadje was geplant, de ProjectX ?meme? gestart (kopieergedrag rondom ‘iets’). In dit geval slaat het uitstekend aan, de meme is in dit geval: een feestje dat helemaal uit de hand loopt. Alle elementen van de rellen zaten er vanaf het begin in, misschien zelfs zonder dat de bedenkers het zelf erg serieus namen: feest, een overschot aan drank en drugs, mensen op de daken, vernieling. Neem deze vraag bijvoorbeeld: ?Peter Peterson, ik vraag me af of jij diegene bent die dat ?kabouter poppetje? met al die X-jes naar het epicentrum Haren zal brengen?? Peter Peterson/Petersen is degene die de site heeft aangemaakt. De kabouter in de film bevat drugs in de vorm van pillen. Het concept wordt de volgers al meteen duidelijk: ?Wordt keihard feest iedereen gewoon komen en party. Ook al is de ?deur? dicht!?
3. Hoe ontstaat een viral?
Binnen no-time?cre?ren?diverse personen en groepen promotie materiaal waar menig festival organisator jaloers op zou zijn. Tientallen posters, t-shirts, filmpjes en foto’s worden gemaakt en op grote schaal verspreid. ?Op Twitter gaat een limerick rond over Merthe:”Er was’ns een meisje uit Haren. Die wilde opvallend verjaren. Ze plaatste een linkje maar miste een vinkje. Nu zit heel Haren op blaren.”
Voorbeelden van de vele t-shirts die ontworpen werden en men kon kopen.
Festivalkaart
?
Een project X-poster wordt opgehangen op een school en op internet verschijnen vele grappen die wijd verspreid werden via social media.
Bovenstaande jongens uit Emmen hebben hun YouTube filmpje succesvol ‘geplugd’ en ook bekende media namen het over.
Hoe een Facebookfeestje een mediafeestje werd
Opiniesite Joop.nl schrijft erover op zondag 16 september, maar zonder de naam van het dorp te noemen. ?Paniek in dorp: Meisje zet verjaardagsparty opFacebook.??Dat bericht wordt dan nog niet overgenomen door andere media. Dat gebeurt wel als?Trouw er op dinsdag 18 september een artikel over publiceert:??Het verjaardagsfeestje van een meisje uit Haren, in Groningen, lijkt gigantisch uit de hand te lopen?.?Trouw tilde?het nieuws naar de traditionele media, en tot dat moment hebben zich op Facebook een kleine vijfduizend jongeren aangemeld voor Project X. Er is gebeld met een woordvoerder van de gemeente die het probeert te relativeren, maar die wel zegt dat een noodverordening of samenscholingsverbod tot de mogelijkheden behoort.?Die noodverordening vormt voor andere media het signaal dat de gemeente het feestje kennelijk serieus neemt. Dus wordt het nieuws vervolgens overgenomen door het ANP en door allerlei nieuws websites van?Nu.nl,?NOS op 3,?Spits,Telegraaf,?AD, en?Editie.nl. In veel artikelen wordt vervolgens geschreven dat Haren al een noodverordening heeft afgekondigd terwijl het alleen maar geopperd is als mogelijkheid, evenals inzet ME.?Die stukken verschijnen allemaal in de loop van de middag op dinsdag de 18e. Vaak bevatten ze links naar Facebook en naar de diverse?teasers?of de sites?nemen het promotiemateriaal zelfs 1-op1 over (zoals?Trouw?doet).
Die dinsdag verdubbelt het aantal,?en elk volgend duizendtal wordt gevierd alsof het winnende rondetijden zijn. “Zie je wel dat het kan. Cool.” De toon is?vrolijk, tegendraads, een beetje anarchistisch. 3FM, 538 en?Q Music pikken het op. SLAM FM maakt een ?leader? over??the party that will bring an entire nation to the ground?; het?wordt een topfeest, twittert SLAM-dj Dani?l Lippens. De?jongerenstations zien de humor in van een klein, rijk en?vast wel burgerlijk dorp dat zich geen raad weet met jongerencultuur en sociale media.?In de Coen & Sander Show, ?s middags om vier uur bij BNN?op 3FM, maakt deejay Timur Perlin zich ook vrolijk over burgemeester Bats. Die heeft gezegd dat er ?in beginsel?geen feest in Haren? is. “In beginsel”, jent Timur, “is het feest?ook niet op de Stationsweg en in beginsel rijden er ook niet?twee keer per uur treinen van Groningen naar Assen, die?ook niet stoppen in Haren.” De dj belt Merthe. “Hoe laat begint het”, vraagt Timur. “Leuke vraag”, antwoordt Merthe, “maar ik mag er niks over zeggen.” Nog twee keer herhaalt ze dat het feest niet doorgaat, maar Timur doet alsof hij dat niet kan geloven. “Je had zesduizend cadeautjes kunnen krijgen”, oppert de dj. Dat zou leuk zijn, reageert Merthe, “maar daar kan ik ?een nieuw huis van bouwen.” “Jeetje”, doet Timur verbouwereerd. “Vind je dat niet een beetje overdreven? Ze nemen het allemaal zo serieus. Het gaat toch om een geintje op Facebook?” “Dat klopt”, zegt Merthe. “Maar het is toch best serieus. Ben ik trouwens op de radio op het moment?” “Jaaah”, joelt Timur. “Op 3FM. Merthe!”.?Het aantal mensen dat op Facebook heeft aangegeven te zullen deelnemen groeit snel naar 30.000 en gaat daar vrijdag nog eens ruim overheen.
Ok?, laat ik de eerste zijn: dat was heel onverstandig van me om op de radio iedereen op te roepen naar Haren te komen. Excuus. #projectx
— Timur (@Timur3FM) September 21, 2012
3. Hoe stop je een viral?
ProjectX kan vergeleken worden met een flashmob?waarin een grote meute zich in een flits mobiliseert, steeds vaker via social media, om iets ongebruikelijks te doen. Het aantal deelnemers staat niet van tevoren vast, maar hoe meer hoe succesvoller de flashmob. Normaal wordt dit gedaan om iets ludieks te doen, een dansje op een plein, of om aandacht te vragen voor een maatschappelijk probleem. In Amsterdam kwamen afgelopen winter vijftienhonderd schaatsende feestgangers bij elkaar op een?ge?mproviseerde?ijs-disco op de Keizersgracht.?Maar hoe werkt zo’n flitsmeute eigenlijk? In februari 2010 voorspelt Tom Scott soortgelijke gebeurtenissen als in Haren al:
En bekijk ook het filmpje dat gemaakt werd nalv Project X, en het laat zien hoe het aanbieden van een broodrooster op Marktplaats kan leiden tot een uit de hand gelopen grap van een broodrooster feestje.
We weten eigenlijk al langer dat grappig bedoelde flashmobs kunnen uitmonden in geweld. Er is zelfs een website waarop wat voorbeelden zijn verzameld. Toch is het lastig van te voren te vertellen hoeveel mensen er komen en of er risicovolle?ingredi?nten?inzitten, waarmee de impact op de openbare orde en veiligheid in het algemeen moeilijk is te voorspellen. Nu heeft de lading ProjectX bij het feestje wel wat gewelddadige componenten: er komt onder andere een vlammenwerper in voor, iemand slaat met een honkbalknuppel een kabouter met coke doormidden en het zwembad van de feestvilla moet het ontzien.
De ouders van Merthe hadden eerder al een bezorgde?brief?gestuurd om hun buren te informeren. Nadat Merthes feestje gekaapt is, heeft de vader overal aangeklopt, “bij het nationale cybercrime meldpunt, het rijks juridisch loket, het pestweb en vraaghetdepolitie.nl” ? maar niemand kan helpen: “Het is bijna te bizar voor woorden”. De vader van Merthe, deed in de media nog een oproep om het tij te keren. ‘Ik snap dat de jeugd dit fantastisch vindt, maar ik wil toch echt iedereen oproepen om niet naar Haren te komen. Ook doe ik een beroep op de ouders van de kinderen die naar Haren willen komen. Houd ze morgen thuis zodat alles met een sisser kan aflopen.’?Om de jarige Merthe te troosten heeft haar vader besloten een surprise party te organiseren op hun onderduikadres.
De politie is?not amused?en heeft dranghekken klaargezet en de toegangswegen naar de ‘feestlocatie’ afgesloten. ME-busjes staan verdekt opgesteld om eventuele relschoppers aan te pakken. De gemeente Haren houdt vol dat de fuif niet doorgaat “er is geen feest” herhaalt Burgemeester Bats, maar daar hebben internetters geen boodschap aan “waar is dat feestje, hier is dat feestje” wordt de ‘gag’. Het feest is uitgegroeid tot een hype: onbekenden hebben een ‘festivalsite’ online gezet en er zijn tientallen grote posters in omloop met uitnodiging voor het event.
Iedereen op de been
Al een dag eerder reizen mensen naar Haren om zich?op de foto?te laten zetten voor het feesthuis. Onbekenden hebben op het asfalt voor het huis van Merthe met graffiti een grote, witte X gespoten. Caf?s in Groningen kondigen al een afterparty aan.Productiebedrijf SA Multimedia meldt op NU.nl dat het vanavond een onbemand vliegtuigje beelden laat maken van het ‘Project X’-Facebookfeest. Deze beelden zullen van ongeveer 19:00u?live uitgezonden?worden op internet.?Naar aanleiding van de ophef vertoont de bioscoop in de Groningse Euroborg vandaag de film Project X. Deze film gaat over een feest dat via social media volledig uit de hand loopt. Sommige ondernemers in Haren slaan extra in, want het is de 21e immers koopavond. Een aantal van hen is ook actief op social media en maakt reclame richting de feestgangers. Vorig jaar in Hamburg bracht zo’n Facebookfeest zo’n 1500 jongeren op de been. Gebruikelijk is dat lang niet alle mensen die hebben aangegeven deel te zullen nemen, ook op komen dagen.
De gemeente Haren trad op 18 september in overleg met de politie. Er werd een noodverordening opgesteld, die ingezet zou worden als het ‘feest’ zou escaleren. Gemeente Haren geeft aan “Er is geen feest in Haren. We verwachten wel bezoekers. Hoeveel, kunnen we niet goed inschatten. We houden rekening met verschillende scenario?s, van een kleine groep nieuwsgierigen tot een grote groep met een paar raddraaiers. Bij alle scenario?s hebben we de passende maatregelen direct bij de hand.” Haren is gewoon per auto bereikbaar en ook treinen en bussen reiden volgens schema, wel wordt de Stationsweg afgesloten. De verkeerscirculatie wordt in de gaten gehouden en ze handelen wanneer nodig. “Hoeft u vanavond niet in Haren te zijn? Kom dan niet.”
Uit angst voor diefstal (’trophy’) haalt de gemeente een straatnaambord weg in de Stationsweg.
Op Facebook verschijnen nu niet tweehonderd berichtjes?per dag over Haren, maar enkele honderden per uur. Waar?gaan we slapen, is er muziek, daar hebben ze het over. Komt Kraantje Pappie, zoals een gerucht op Twitter wil? En?Yellow Claw? En Ruud de Wild? En soms ? in 230 van de?50.000 berichten ? vraagt er iemand naar ?de kabouter?, want ze zijn niet van plan alleen maar ranja te drinken. En?die noodverordening dan? Zegt niets, schrijft Misha. Je?kunt gefouilleerd worden, maar als je die pillen nou maar in je ondergoed opbergt. “En gedraag je gewoon. Niet bushokjes naar de tering schoppen of elkaar kapot knallen of?steken what ever. Liefdevol mensen. LIEFDEEE”.
Op 19 september 2012 waren er ongeveer 80.000 mensen uitgenodigd, waarvan 8.000 hadden aangegeven te komen. Tussen 19 en 21 september groeide het naar 250.000 genodigden, waarvan 30.000 aangaven te komen. Omdat er duidelijk een?exponenti?le groei?van het aantal genodigden te zien was vanaf het moment dat het bericht landelijk nieuws werd, ontstonden er discussies over de rol van de?traditionele media?ten opzichte van die van het internet (sociale media?in het bijzonder) bij de verspreiding en het uitvergroten van het nieuws. De hype nam in de?sociale media?zeer grote afmetingen aan. Op?Twitter?stond de teller op 21 september op meer dan 500.000 berichten. Nieuws in Haren is al bijzonder, maar nu was Haren niet alleen nationaal nieuws, maar ook CNN iReport bericht erover.
Feest komt op gang
Iets na 3 uur komen de scholen uit en iedereen neemt een kijkje, hangt wat rond. Media is in grote getalen aanwezig en de bus van SimoneFM installeert zich om tot 8 uur die avond live uit te zenden vanaf de feestlocatie in Haren. Ook Rutger Castricum van Pownews is gesignaleerd en Man Bijt Hond deelt feesthoedjes uit. Vanuit het gemeentehuis Haren wordt social media gemonitord.
??
Om?16:00 gaat de ?offici?le??Project X Haren Livestream?online. De stream wordt in totaal bekeken door honderdduizenden nieuwsgierigen.In rap tempo plaatst gemeente en politie dranghekken en worden straatnaamborden verwijderd. Helaas gebruiken de feestgangers geen kaarten, maar hun smartphone. Navigeren is geen kunst. Een grote groep jongeren verzamelt zich bij de afgesloten Stationsweg. ?Er is er ??n jarig?? wordt luidkeels ingezet. Fotografen en journalisten zwermen om de groep heen. Jongeren drinken bier, zingen nog een lied en overspoelen Twitter met foto?s en oproepen ??een feestje te komen vieren?. Immers is Merthe jarig.
In de loop van de dag kwamen een paar honderd nieuwsgierigen naar het ?Wassenaar van het Noorden?, maar het bezoekersaantal leek aan het begin van de avond af te nemen. Rond half acht stroomden echter duizenden bezoekers toe. De sfeer was aanvankelijk nog gemoedelijk, maar tegen negen uur sloeg dit om en ontstonden er rellen.
?
De menigte komt o.a. over de Rijksstraatweg binnen, de verbindingsweg tussen Groningen Haren, via het NS station en via de A28.
De sfeer slaat om
De sfeer wordt rond 19:30 grimmig. Jongeren gooien blikken bier naar de Mobiele Eenheid. De verjaardagsliedjes worden nu afgewisseld met spreekkoren gericht tegen de politie. Al snel begint mem wegbewijzering en lantarenpalen uit de grond te trekken. Deze voorwerpen worden, net zoals bloembakken en fietsen, richting de politie geslingerd. De Mobiele Eenheid, in eerste instantie bestaande uit tientallen, wordt later versterkt door ME uit andere provincies. Onder het geblaf van de hondenbrigade worden de eerste charges uitgevoerd. ?ME voorwaarts?. Er rake klappen uitgedeeld. Omstanders/relschoppers raken gewond, maar ook een reeks agenten gewond geraakt.?Het aantal aanhoudingen beperkt zich tot enkele tientallen. Mensen melden zich in het ziekenhuis voornamelijk met snij- en hoofdwonden en kneuzingen. In een enkel geval was er sprake van een botbreuk. Een bejaarde man werd in zijn woning overvallen en raakte zwaargewond.?De livestream van RTV Noord en de radio-uitzending van RTV Noord verslaat de rellen. Van korte duur zal blijken, want de verslaggever wordt door een ME-er neergeslagen. @HarenLive begint omstreeks 21:30 de eerste berichten te twitteren en zal uitgroeien tot een?trending topic?met op het hoogtepunt 11.883 volgers.
Terwijl het kat-en-muisspel tussen de politie en de jeugd voortduurt sneuvelen ruiten, bushokjes, lantarenpalen sneuvelen en auto?s worden in brand gestoken. Buurtbewoners verdedigen bezittingen met hockeysticks. Oudere buurtbewoners kijken vanuit hun huis toe hoe een auto in de straat wordt gekanteld. In Haren en op Twitter doet het bericht de ronde dat een 19-jarig meisje zou zijn verdrukt. De politiewoordvoerder laat weten dat dit niet bevestigd kan worden, en het werd een hardnekkig gerucht, mede omdat de hulpdiensten niet eenvoudig ter plaatse konden komen.
19 jarig meisje doodgedrukt bij dat "feest" in Haren, echt erg man..
— Y (@KleineSchoft) September 21, 2012
Dat de eerste gewonden zijn gevallen blijkt uit de ambulances die zich een weg door Haren proberen te banen. Niet alleen de Mobiele Eenheid ondervind tegenstand van de jongeren. Ook medisch personeel moet het ontgelden. De jongeren die wel voor een echt ?feestje? kwamen proberen Haren te verlaten of schuilen in woningen. Opgefokte vandalen gooien steeds meer loodzware voorwerpen naar de politie. De schoongeveegde straten lijken stille getuigen van een oorlog. De rellen verplaatsen zich naar het centrum. Wildplassers ontheiligen de lokale kerk, bosschages worden in brand gestoken en winkelruiten sneuvelen. De plaatselijke Albert Heijn wordt onder luid gejoel ontdaan van sigaretten. Ondanks dat een kleine groep vandalen zich in de Albert Heijn waagt staat een grote groep hen buiten aan te moedigen. Op RTV Noord wist burgemeester Bats te melden dat ?Men zich op het ergste had voorbereid. Alleen dit niet.? Het Universitair Medisch Centrum Groningen meldde na 00:00 uur dat men extra trauma-artsen had opgeroepen. Ondanks dat om 00:30 het aantal jongeren aanzienlijk was afgenomen was de situatie verre van onder controle. Wanneer een stoet jongeren zich richting de Vondellaan begaf ontdoen vandalen tientallen leegstaande bussen van hun ramen. Enkele jongeren wisten op het dak van een woning te komen. Scenes uit de film Project X werden realiteit. Het is begonnen te regenen en rond 01:30 keert de rust terug. Het voorgenomen feestje van Merthe was veranderd in een veldslag. De Slag om Haren.
??
??
?
De nasleep
Project CleanX
Na de rellen werd op Facebook een oproep gedaan om op zaterdag 22 september 2012 te helpen met het opruimen.?Binnen een uur heeft de pagina al 6500 likes. Hoe goed ook bedoeld zit Haren niet te wachten op een nieuwe hoos aan mensen. Het dorp is immers te klein voor dergelijke aantallen die er dit keer met de bezem doorheen gaan.
Project SuspectX
Bij de politie en de nationale recherche kwam na diverse oproepen op Twitter, op de politiewebsite en in de media heel veel beeldmateriaal van de rellen binnen. Aan de hand van de beelden werden later nog veel meer aanhoudingen verricht. Tot en met 12 oktober 2012 heeft de politie in totaliteit 54 arrestaties verricht. Het betrof voornamelijk personen uit het noorden van het land. Twee journalisten, een van?RTV Noord?en een van?RTV Drenthe, hebben na de rellen aangifte tegen de politie gedaan. Dit omdat zij beiden klappen hebben gekregen van de ME, terwijl ze (herkenbaar) hun beroep aan het uitoefenen waren.?Burgers creeerden een Facebookpagina waarop beelden van de relschoppers werden verzameld.?Op 30 oktober ?liet de politie herkenbare foto’s van ruim tien relschoppers zien in?Opsporing Verzocht. Een groot deel van hen werden direct herkend. Een week eerder liet de politie al zes foto’s zien, maar de verdachten daarop waren bewust onherkenbaar gemaakt om hen de gelegenheid te geven zich te melden. Als de verdachten zich niet zouden melden, dan zouden ze herkenbaar in beeld worden gebracht. Na deze waarschuwing meldden een aantal relschoppers zichzelf. Haren bleef achter met ruim een kwart miljoen schade.
ProjectX copycats
Na afloop werden er diverse andere Project X-oproepen gedaan.?Op 22 september werd in?Schiedam?een zevental jongeren, die bij een treinstation bijeen waren gekomen na een Project X-oproep, wegens opruiing aangehouden. De 22e is ook een groep relschoppers in Leeuwarden gearresteerd die een herhaling van Haren wilden veroorzaken. Op 22 september werd de uitnodiging voor Project X Gouda verwijderd en uit voorzorg zal?Gouda?op 27 oktobervrijwel volledig op slot voor Project X. De gemeente?Arnhem?sloot op 28 september de belangrijkste toegangswegen naar Arnhem af na een aankondiging van een Project X feest in de wijk?Klarendal. Er gold een noodbevel?en de politie stuurde enkele personen de stad uit en hield er een aantal aan. Verder bleef het rustig. In?Uden?werd een 15-jarige jongen gearresteerd nadat deze een oproep had gedaan op Twitter voor een Project X-feest. In Duitsland pleegt een jongen zelfmoord?vlak voor zijn achttiende verjaardag nadat hij dezelfde fout als Merthe begaat (vinkje vergeten) en honderden aanmeldingen.
Maar het nieuws bleef aanhouden over geplande project X feesten in o.a.?Den Haag, Haarlem, Alkmaar, Amersfoort, Amsterdam, Westvoorne, Spijkenisse, Uithuizen, Leiden, Asten, Ijmuiden, Huizen, Dronten, Hoorn, Antwerpen?(Belgie), Magdeburg (Duitsland), Billericay (Engeland)?en vele anderen.
Veiligheid was al miljarden te duur volgens de Nijmeegse hoogleraar Ira Helsloot, maar dat wordt met het hermetisch afzetten van Arnhem en de vele inzet van politie in al deze plaatsen niet minder.
Haren blijft doelwit…
Een week na Project X Haren doemde de oproep voor een?zogenaamde stille tocht op, en werd op Twitter veel over gesproken. Omdat die tweets slechts een link bevatten naar de losse pagina van de Speld, bleek al snel uit de reacties op Twitter dat niet iedereen doorhad dat het hier om een grap ging. Ook al zegt de Speld van zichzelf een betrouwbare bron te zijn, de site staat bekend om de ironische berichten.
Toen het einde van de wereld naderde, leek het GeenStijl een leuke grap om te verzamelen in Haren. Ze hadden immers al een armageddon overleefd, aldus GeenStijl die het postermateriaal al had uitgewerkt en de hashtag #ProjectMayaHaren aandroeg. De berg in Bugarach?die om veiligheidsredenen hermetisch werd afgesloten was immers wat ver weg om het te vieren. Excuses volgden?nadat de gemeente Haren?contact opnam en de meeste reaguurders werden negatiever over de acties van GeenStijl die volgden, zoals bij de nieuwjaarsreceptie waar de Burgemeester dit keer iedereen zelf uitnodigde voor een drankje op het gemeentehuis.
En dan… de onvermijdelijke schuldvraag
De vraag rees bij velen al snel bij wie de schuld ligt dat er zoveel mensen naar Haren hebben komen, waarvan een deel ging rellen. Had de politie wel goed gekeken op social media?en hadden ze gefaald bij het optreden? Had men het wel goed zien aankomen en was de lokale driehoek met Burgemeester Bats aan kop wel op alle scenario’s voorbereid? Snappen politici en bestuurders social media eigenlijk?wel? En zijn de verwachtingen van burgers niet te hoog als het gaat om het reageren op nieuwe media?van hulpdiensten? Of was het de schuld van Facebook, zoals een Duitse minister beweerde? Was het de schuld van de media?die flinke olie op het vuur gooide? Waren het de ondernemers of artiesten zoals Kraantje Pappie die hun duit in het zakje deden?
Of waren het de ouders die hun kinderen niet thuishielden of het internetgedrag van hun spruiten niet kennen? Of waren het de jongeren zelf die niet doorhebben dat Haren zullen grote mensenmassa’s niet kan ontvangen? En niet in de laatste plaats de mogelijke relschoppers die willens en wetens op dit feest afkwamen. Slechts weinigen hebben exuses gemaakt. 3FM-Dj Timur wist zich in te dekken met de Tweet ?Ok?, laat ik de eerste zijn: dat was heel onverstandig van me om op de radio iedereen op te roepen naar Haren te komen. Excuus.??Wie is de schuldige dan wel?
Het mediadebat in Haren en de journalistieke nazit in?Amsterdam hebben wel geleid tot enige zelfreflectie, maar niet tot excuses. De meeste nieuwsmedia geven toe dat niet alle berichtgeving even handig of correct was misschien, maar dat hen geen blaam treft, ?en entertainment media zoals SimoneFM zou zo weer een bus sturen.??Veel partijen geven hun reactie, soms vanuit de heup geschoten, zoals Gerrit van de Kamp, de voorzitter van politievakbond ACP, die tweets van onruststokers wil kunnen verwijderen?en Bits of Freedom die er op reageert, alsook het?#DWDD item met?Alexander Kl?pping en Danny Meki?. Thomas Bruning van de journalistieke vakbond NVJ?vindt het onterecht?om de media aan te wijzen als veroorzaker van de rellen, terwijl Peter Vasterman hier juist op ingaat.?Maar ook?NOS?hoofdredacteur reageert?en3FM-dj Giel reageerde “Flikker op. De hooligans zijn de schuldigen”, waarvoor Theodor Holman een klassieke verklaring geeft met “Haren in context“. Een oud-officier laakt de aanpak en Burgemeester Rob Bats van Haren geeft veel later toe dat het hem niet is gelukt de veiligheid te garanderen tijdens de Facebookrellen in september. Ook benoemt hij dat de politie ‘kennelijk niet op alles was voorbereid’ en ‘Met de wijsheid van dat moment dacht ik de juiste beslissing te hebben gemaakt’. Dat zei hij op 27 december in het EO-programma De Vijfde Dag.
Na enkele dagen wordt aangekondigd dat Job Cohen de commissie?leidt die onderzoek?in opdracht van de lokale driehoek doet naar de rellen in de nacht van vrijdag op zaterdag in Haren en wat de rol van de Groningse gemeente is geweest. Zij nemen tot april de tijd (zes maanden) om te evalueren wat het optreden van de overheid in den brede is geweest, de rol van de (sociale) media ?en hoe diverse betrokkenen dit beleefd hebben. In de tussentijd verschijnen nog diverse analyses van het incident, zoals ?de tijdslijn?van RTV Noord en?het?8 pagina tellende analyse van Dagblad van het Noorden:
en de reconstructie van de Volkskrant:
Op donderdag 4 oktober 2012 organiseerde?tweetonderzoek.nl olv Thomas Boeschoten?(daarna toegevoegd aan commisie Cohen)?een Hackathon over ProjectX Haren.?Op die dag bundelden onderzoekers en studenten van o.a. Universiteit Utrecht en?Amsterdam, datajournalisten en andere ge?nteresseerden de krachten om 500.000 tweets over ProjectX Haren te onderzoeken, te analyseren en te visualiseren. Ook?Harro Ranter?deed daaraan mee en hij heeft zijn verzamelde Twitterdataset beschikbaar gesteld en op?Twetrics?enkele impressies geplaatst.?Ritzo ten Cate?analyseerde?eerst kwalitatief?de Facebook data en besloot later?de gevangen dataset?van Clockwork (Rienk Prinsen) te ontsluiten voor nadere analyse, terwijl?Oane Hettema?en?Gideon de Kok?al eerder?15.000 Facebookposts op een?rijtje?zetten.?Martijn Kriens?van Upstream plaatste beknopte analyses in een?artikel?en?presentatie, gebruikmakend van?Coosto. Peter Vasterman plaatste een stuk over?Sociale onrust en sociale media?in?Magazine Nationale Veiligheid en crisisbeheersing?(pag #12) en Ina Strating?maakte een?Storify?met een interessante selectie tweets.
Bekijk bovenstaande reconstructie in een verkorte presentatie:
Voor een nadere analyse van TNO kun je hier deel twee van deze blogpost bekijken.
Er is veel gesproken en hopelijk ook geleerd van Project X. Project X-feest is ook nog het woord van het jaar geworden en Project X was de meest gedownloade film van 2012. Benieuwd wat 2013 gaat brengen, het jaar waarin Project X the sequel uitkomt (…) ?en dit type fenomeen in Nederland en elders zomaar weer kan ontstaan…
Bronnen: Dagblad van het Noorden, AD, Harener Weekblad, Projectxlive.com, De Nieuwe Reporter.