Als politie-onderzoeker kent hij de modernste technologie die wordt ingezet bij opsporing. Met zijn stichting zet Jan-Kees Schakel die in om stroperij in wildparken te bestrijden. “Sensing Clues turns wild spaces into safe havens!” valt te lezen op de website.
De rangers van Wildlife Works in Kenia en Phundundu in Zimbabwe hebben vandaag de dag een nieuw wapen in de strijd tegen stropers, illegale houtkap, en andere bedreigingen. Dankzij een applicatie van de Nederlandse non-profit Sensing Clues kunnen de rangers hun observaties nu in real-time met elkaar delen en combineren.?Natuurgebieden worden voortdurend bedreigd door illegale activiteiten, vari?rend van stroperij tot illegale begrazing, houtkap, ontginning, mijnbouw en afvaldumping. Met name in Afrika wordt de bescherming van bedreigde flora en fauna bemoeilijkt door de enorme omvang van de natuurgebieden, en het beperkte aantal rangers. In Kenia wordt bijvoorbeeld een natuurgebied van ruim 200.000 hectare natuur beschermd door minder dan 150 rangers ? een gebied dat ongeveer zo groot is als de provincie Limburg.
Tot op heden gebruikten veel rangers papieren formulieren om hun ervaringen en observaties te rapporteren. Daardoor krijgen ze pas veel later? soms maanden ? een duidelijk overzicht van wat er in het natuurgebied speelt. Vanaf vandaag hebben de rangers van Wildlife Works en Phundundu de beschikking over de nieuwe applicatie van Sensing Clues om al hun observaties in ??n beveiligde analyse-omgeving te centraliseren.
?Rangers vormen de voorhoede van natuurbeschermingsorganisaties,??zegt Dr. Schakel.??Zij zien veel sporen van illegale activiteiten in het gebied, maar konden hun individuele observaties niet eenvoudig met elkaar delen om hier vervolgens gezamenlijke inzichten uit te destilleren. Onze app geeft ze die mogelijkheid. Zij hebben nu een uiterst professionele observatie- en analysetool die ze helpt om op basis van de verzamelde informatie gericht in actie te komen. Dit is essentieel voor effectieve bescherming, omdat de gebieden immens groot zijn, het aantal ?boots on the ground? zeer beperkt, en stropers hier handig misbruik van maken.?
Kunstmatige Intelligentie
Na een testperiode van enkele maanden worden de observaties van de rangers in de applicatie aangevuld met observaties van ?slimme? sensoren. Sensing Clues ontwikkelt sensoren die in de natuur geplaatst worden om mens-gerelateerde signalen, zoals radiocontact en geluiden op te vangen. Met behulp van kunstmatige intelligentie worden geweerschoten, motorzagen en bromfietsen automatisch herkend. Deze observaties worden gedeeld met de rangers, die hierdoor direct in actie kunnen komen.
In de nabije toekomst wordt het softwareplatform volgens Schakel uitgebreid met nog meer databronnen en algoritmes voor het berekenen van risico?s:??Er zijn veel geweldige initiatieven voor het monitoren van wilde dieren. Biologen en ecologen gebruiken bijvoorbeeld gps-chips om bedreigde diersoorten te volgen. Zulke gegevens zijn ook heel waardevol voor misdaadpreventie als ze gecombineerd worden met de bevindingen van rangers en bijvoorbeeld de weersvoorspelling. De inzichten die dit oplevert helpt rangers om op het juiste moment op de juiste plaats te zijn om bedreigde diersoorten te beschermen.?
Een luide knal
De luide knal van een geweerschot. Jan-Kees Schakel en zijn vrouw worden midden in de nacht opgeschrikt in hun bamboehut in de jungle van Laos. Ze zijn op dat moment de enigen in het resort. Verder alleen de herrie van de natuur. En dat schot dus ineens. Ze wachten op wat komen gaat. Angstige minuten. Een kwartiertje later horen ze een bootje wegtuffen op de nabijgelegen rivier, richting bewoonde wereld. Het kan maar ??n ding betekenen, weet Schakel: stropers. Het incident vormt het begin van zijn stichting Sensing Clues. Als onderzoeker en strategisch adviseur bij de politie heeft hij dan al vele jaren ervaring met het gebruik van de modernste waarnemingstechnologie?n die kunnen worden ingezet bij opsporing. Dat kunnen camerabeelden zijn, maar ook Twitterberichten: alles wat maar kan helpen bij het opsporen van criminelen of het zo snel mogelijk signaleren van een crisissituatie.
In zijn hut in de jungle van Laos beseft Schakel dat precies dit soort informatie hard nodig is om de natuur te beschermen. Hier kan hij zijn oude en zijn nieuwe werk combineren; voordat hij bij de politie terechtkwam, heeft Schakel jarenlang in de tropen gewerkt als natuurbeschermer. Met zijn stichting wil hij parkwachters voorzien van de technieken waar ook de politie mee werkt. Sensoren, analyseprogramma?s, apps: alles wat maar kan bijdragen aan de strijd tegen stropers. Als het de natuurbeschermers aan ??n ding ontbreekt, is het real time-informatie.
Schakel kwam er snel achter wat het grote probleem is: er zijn gadgets genoeg, maar die werken vaak niet goed samen. Of ze zijn gebruiksonvriendelijk. Het gevolg is dat veel informatie nog altijd op traditionele wijze wordt overgebracht; mondeling, als de rangers elkaar ?s avonds bij het eten treffen. Of via opschrijfboekjes, die pas na drie maanden door iemand in de computer worden ingevoerd. De stroper is dan al lang en breed gevlogen.
?
??
Kies het type spoor dat gevonden is en leg de observatie vast of deel een melding.
Een deel van de oplossing is volgens Schakel de app van?Sensing Clues. Schakel, die inmiddels nog maar de helft van de tijd bij de politie werkt en de helft van zijn inkomsten heeft ingeleverd, laat de app zien. Eenvoud staat voorop; de ranger kan zijn rapportages doen via een aantal icoontjes. Zo kan hij aangeven dat hij resten van een vuur heeft gevonden, of een strik of bandenspoor. ?Rangers weten vaak niet of iets van belang is of niet. Logisch ook; pas in combinatie met andere sporen kan de grote lijn duidelijk worden.?
Schakel noemt als voorbeeld de vondst van een kapot kapmes door ranger 1 en een paar dagen later in hetzelfde gebied batterijen van een zaklantaarn door ranger 2. ?De combinatie van zaklamp met kapmes kan duiden op het stropen van giraffen?, weet Schakel. ?De ene stroper verblindt de giraffe met een krachtige lichtbundel en maakt lawaai met een ratel, waarop het dier in verwarring blijft staan. Zijn collega benadert de giraffe van achter en hakt de achillespezen door, waarop het beest ter aarde stort.? Het vlees van de ? beschermde ? giraffe wordt vervolgens op de markt verkocht als ?bush meat?, goedkoper dan koeien- of geitenvlees.
Vele uren mankracht
?Alles begint met de waarnemingen. Die kunnen van parkwachters zijn, maar ook van andere mensen die je vertrouwt, zoals boeren, gidsen of toeristen.? Een ander belangrijk onderdeel is het data- en analyseplatform. Hier komen alle gegevens binnen. Schakel had dit nooit kunnen ontwikkelen zonder de hulp van allerlei partijen die hij vanuit zijn politiewerk al kende. Consultants, juristen, datawetenschappers, vormgevers en programmeurs hebben allen belangeloos hun steentje bijgedragen. Door software zonder licentiekosten beschikbaar te stellen, maar ook via vele uren mankracht. Het resultaat is een systeem dat iedereen snapt. De ranger ziet ??n duidelijke kaart waarop alle informatie kan worden getoond. Dit alles met als doel meteen actie te kunnen ondernemen.
Verder zijn ook sensoren hard nodig, want mankracht alleen is nooit voldoende. In de Rukinga Wildlife Corridor in Kenia werken bijvoorbeeld zo?n 120 rangers (in groepen van 8) op een gebied van 220 duizend hectare. Dat is maar iets minder dan de provincie Noord-Holland. Op strategische plekken kunnen sensoren worden achtergelaten. Daar komt veel bij kijken, want ze moeten via zonnepanelen (of eventueel een batterij) aan energie komen, maar mogen tegelijk niet opvallen.
Sensing Clues ontwikkelt nu drie typen sensoren: voor het registreren van kunstmatig licht, van elektronica (bijvoorbeeld de signalen die mobieltjes uitzenden) en voor menselijk geluid. ?Stropers maken veel lawaai?, weet Schakel. ?Ze wanen zich onbespied omdat het gebied zo groot is. Ze maken dus gerust een vuurtje en zetten de radio aan.?
Herbert Prins, hoogleraar Natuurbeheer aan de Universiteit van Wageningen, gelooft enorm in het gebruik van sensoren en AI om stropers op te sporen voordat ze een misdaad hebben begaan. Het is de reden dat hij Sensing Clues ondersteunt door in de raad van toezicht plaats te nemen. De natuurbescherming is volgens hem de laatste decennia ?gemilitariseerd?, een slechte ontwikkeling. Volgens Prins moet de geweldsspiraal?? aan beide kanten vallen dodelijke slachtoffers ? doorbroken worden, wat mogelijk is door technologie slim in te zetten. Hij noemt de speciale trackers waaraan het Hilversumse ict-bedrijf Sodaq werkt. Deze worden aangebracht op bijvoorbeeld zebra?s. Door het gedrag van een kudde te analyseren, kan met ?een waanzinnige precisie? voorspeld worden of er stropers in de buurt zijn. ?Zebra?s?reageren anders?op stropers dan op parkwachters of toeristen. Ze ruiken gevaar als ze mensen zien die sluipen of gewoon wandelen en gedragen zich daar dan ook naar door bijvoorbeeld hard weg te lopen.?
Toys for boys
Hoe veelbelovend al dit soort sensoren ook zijn, het zijn geen wondermiddelen, benadrukt Schakel. ?Je hebt niets aan gereedschap als het niet onderdeel is van een hele kist. Alles moet goed op elkaar zijn afgestemd.? En juist daar gaat het vaak mis, volgens Schakel. Hij ziet spectaculaire en mediagenieke voorbeelden voorbijkomen. Camera?s in de hoorn van een neushoorn, drones, noem maar op. ?Dat ziet er allemaal prachtig uit, maar er is niet altijd goed over nagedacht.? In de woorden van Prins:?toys for boys.
Daarom werd Schakel in eerste instantie ook met de nek werd aangekeken toen hij bij parken aanklopte: w??r zo?n westerling die met een gadget komt aanzetten die alles gaat oplossen. Pauline Verheij, programmamanager Wildlife Crime bij dierenwelzijnsorganisatie IFAW, is ?heel enthousiast? over het gereedschap van Sensing Clues. ?Vaak wordt vergeten wat de basisproblemen zijn. Stroperij floreert in landen waar gebrek is aan capaciteit, geld en politieke wil. En waar veel corruptie is. Rangers moeten vaak werken onder slechte omstandigheden, waardoor ze ongemotiveerd zijn. Er is geen benzine, geen uitrusting, geen fatsoenlijke kleding. Dan kun je wel met de nieuwste technieken komen, maar dat lost niets op.? Terwijl techniek volgens Verheij wel degelijk kan helpen om de bestrijding van stroperij effectiever te maken. ?Ik geloof erin als het eenvoudig en laagdrempelig is in het gebruik.? Sensing Clues voldoet daar volgens haar aan.
Voor die gereedschapskist van Sensing Clues moet trouwens nog wel betaald worden. Veel is het niet: een paar duizend euro per jaar voor ondersteuning. Sensing Clues heeft nu afspraken met twee beschermde gebieden: Rukinga Wildlife Corridor in Kenia en Phudunda in Zimbabwe. Dat is het begin, als het aan Schakel ligt: ?We hebben de ambitie om honderden parken te helpen.? Zorg is er ook, over de beveiliging van de webomgeving: ?Stroperij is een miljardenbusiness. Zodra stropers zien dat dit een succes is, gaan ze alles uit de kast halen om ons plat te leggen, zodat rangers hun werk niet meer kunnen doen. We moeten er rekening mee houden dat we van alle kanten worden aangevallen.? Schakel zoekt dus nog hulp van de beste cybersecuritybedrijven. De constante wapenwedloop tussen beschermer en stroper zal ook op internet worden gevoerd.
DRONES IN OPKOMST, MAAR EXPERTS HEBBEN TWIJFELS
Sinds een jaar of tien zijn drones flink in opkomst om de natuur te beschermen. De ontwikkelingen gaan hard, zegt Serge Wich, mensaaponderzoeker aan de Universiteit van Amsterdam ?n dronespecialist. Een van de mogelijkheden is drones te verbinden met camera?s of gps-trackers die op dieren zijn aangebracht, zodat ze altijd kunnen worden gevolgd. Met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) zou zo?n drone ook, via beeldherkenning, kunnen bepalen of hij een neushoorn ziet of een stroper. De Lindbergh Foundation werkt samen met AI-bedrijf Neurala om zoiets?voor elkaar te krijgen. Wich heeft zijn bedenkingen over de werking: ?Er wordt van alles geroepen, maar er is nog veel onderzoek nodig.? Het is leuk dat de drone een stroper kan herkennen, maar er wordt niet bij verteld hoe vaak hij hem mist, zegt Wich. Ook is het duur drones in de lucht te houden en is er veel training nodig om een vliegtuigje goed te laten landen. Programmamanager Wildlife Crime Pauline Verheij heeft nog meer bedenkingen: ?Zolang er corruptie is, kunnen drones ook worden misbruikt door stropers om dieren op te sporen.? Ook hoogleraar Natuurbescherming Prins ziet de nodige nadelen aan drones, zeker als ze worden ingezet om via beeldherkenning op jacht te gaan naar stropers. ?Daar wil ik niet aan meewerken. De volgende stap is zo?n drone op stropers te laten schieten.? Wat wil niet zeggen dat drones niet nuttig zijn. Bijvoorbeeld om de informatie die door de sensoren wordt doorgegeven te verwerken. De huidige drones maken volgens hem een ?heel irritant? geluid dat op grote afstand is te horen, vergelijkbaar met een zwerm killer-bijen. Zowel beest als stroper slaat ervan op hol. Prins heeft hoge verwachtingen van een heel nieuw type drone: de??Robird?. Het Nederlandse Clear Flight Solutions is een van de partijen die zo?n klapwiekende drone wil ontwikkelen.
CHIMPFACE
Alexandra Russo probeert met haar kersverse initiatief?ChimpFace?het probleem van illegale handel in chimpansees op een heel andere manier aan te pakken. Met gezichtsherkenningssoftware scant ze internet af op afbeeldingen van chimpansees die in gevangenschap leven. Sociale media staan vol met foto?s van in babykleertjes gehulde apen, maar er zijn ook sites waar ze te koop worden aangeboden. Met de slimme software moet het gemakkelijker zijn om dit soort beelden op te sporen, waarna experts er naar kijken. Uiteindelijk is het doel van Russo om ? net als bij gezichtsherkenningssoftware voor mensen ? specifieke?chimpansees te herkennen?om zo een spoor te kunnen volgen over internet. De schade is altijd groter dan die ene schattige chimpansee, weet Pauline Verheij. ?Om ??n babychimp mee te nemen, wordt een hele familie uitgemoord.? Het vlees daarvan wordt op de markt verkocht.
Drones en smartphones worden ook ingezet om?illegale ontbossing tegen te gaan en Sea Shepherd zet nu ook?drone in tegen walvisjagers.
Bron: De Volkskrant, Emerce