Misschien zit je er zelf ook wel in eentje: een buurtwhatsappgroep. Ze groeien in Nederland als kool: er zijn er inmiddels zo’n 7300. De speciale appgroepen zijn vaak bedoeld om verdachte personen te melden aan buurtgenoten.
“Niet dat ik mij onveilig voelde, maar ik vind het een prettig idee als mijn buren alert zijn. Je hoort en ziet zoveel dingen tegenwoordig”, zegt Marja Veldt – de Jong. Zij is beheerder van de buurtwhatsappgroep in Middenbeemster.
Zo’n 70 van de 115 huishoudens in haar wijk zijn lid. “Sommige buurtbewoners willen er niet in. Soms omdat ze gedoe hebben met hun buren of andere wijkbewoners en niet met hen in een groep willen zitten. Anderen zijn sowieso meer op zichzelf.”
Bekijk de uitzending van Nieuwsuur?(vanaf minuut 8.30)
?
Exponenti?le groei van BuurtWhatsapp groepen in Nederland
Gevoel van veiligheid
Stephanie Nap nam twee jaar geleden het initiatief voor Whatsapp Buurtpreventie, kortweg de Buurtwhatsapp. Aanleiding was een poging tot inbraak bij haar thuis. “De politie was snel ter plaatse, maar wat kon ik doen om de buurt snel te informeren? Zo is de Buurtwhatsapp geboren.”
De appgroep lijkt te voorzien in een behoefte. “Het kan het gevoel van veiligheid stimuleren”, zegt Arnout de Vries, onderzoeker en adviseur op het gebied van sociale media en maatschappelijke veiligheid bij TNO. “Maar er zijn ook allerlei groepen waarbij de appgroep juist niet bijdraagt aan veiligheid, of waar het zelfs het gevoel van onveiligheid vergroot.”
De Vlaamse psychiater en hoogleraar Damiaan Denys woont nu zeventien jaar in Nederland. In die tijd heeft hij het land zien veranderen van een ontspannen samenleving naar een angstmaatschappij. En al die angst is volgens hem niet terecht.
“We hebben het gevoel in een gevaarlijke samenleving te leven, terwijl dat niet zo is. We leven juist in een tijd waar mensen relatief veilig zijn. En toch zijn we overal bang voor: voeding, het weer, ziektes”, zegt Denys.
Angst is niet pers? slecht, maar als maatschappij slaan we volgens hem door. De psychiater vindt dat Nederland extreem op controle is gericht. Dat komt terug in de vele protocollen en richtlijnen die we hebben.
“Het effect van die regels is dat men nog banger wordt. Hoe meer je gericht bent op controle, hoe meer je de wereld vanuit angst beziet. De beste manier om angst aan te gaan, is om de werkelijkheid te confronteren.”
Onterechte beschuldigingen
De psychiater wijst ook op de buurtwhatsappgroepen die?zo populair zijn in Nederland. De speciale appgroepen zijn onder meer bedoeld om de veiligheid in de buurt te vergroten, maar kunnen juist het tegengestelde effect hebben.
“Met zo’n buurtwhatsapp kunnen mensen voor hun gevoel iets doen. Maar eigenlijk cre?er je door die waakzaamheid nog meer angst. Alles wat niet past in het eigen wereldbeeld, wordt gezien als gevaarlijk.” Met het gevaar dat mensen onterecht worden beschuldigd, zegt Denys.
Denys noemt ook de rol van de media en het nieuws als het gaat om het aanwakkeren van een angstgevoel. Al zijn de media zich daar niet altijd van bewust, ze verkopen angst en vergroten zo het wantrouwen.
“Als je bijvoorbeeld de koppen in de krant leest. Gevaar, oorlog, bedreiging, angst. Je moet heel scherp zijn om je daar niet door te laten leiden. Mensen krijgen nu soms ten onrechte de indruk dat de wereld vol gevaren zit.”
De enige manier om die angstcultuur te doorbreken is de angst onder ogen te zien, benadrukt Denys. “Dus juist die vreemde man op straat aanspreken in plaats van hem te melden in een buurtwhatsappgroep. En de Polen die hier werk zoeken juist vriendelijk tegemoet treden. Want we zijn tegenwoordig vooral bang voor elkaar.”
“Het gevaar is dat mensen het recht in eigen hand gaan nemen” -?Arnout de Vries, onderzoeker
De Vries vertelt over excessen waarbij bijvoorbeeld alle Polen uit een dorp continu werden gevolgd via een buurtwhatsappgroep. En eentje waarbij leden massaal achter een vermoedelijke inbreker aangingen. “Het gevaar is dat mensen het recht in eigen hand gaan nemen”, zegt de onderzoeker.
Het kan ook andere onrust veroorzaken. Bijvoorbeeld als een doodgewone glazenwasser wordt aangezien voor een inbreker, en de hele buurt in rep en roer is. Of wanneer oplettende buurtbewoners het geheime liefdesleven van een buurman onthullen, omdat ze zo vaak een vreemde auto voor zijn huis zien.
“Een buurtwhatsapp is niet bedoeld als buurthuis, dus af en toe grijp ik in”, zegt beheerder Veldt – de Jong. “Dan speel ik even de wijkagent. Sommige mensen sturen dan duimpjes, maar je ziet ook meteen dat mensen de groep verlaten. Die hebben daar geen zin in.”
De Awareness Game Resource Force dat in het Buurtlab Groningen?is gelanceerd vanuit het EU project INSPEC2T?en de samenredzaamheid wil stimuleren
Het was aardig bedoeld
Danielle Kloos en Paul Dirks beheren samen tien buurtwhatsappgroepen in Heiloo. Daarin zitten zo’n 1500 mensen. Ze snappen wel dat mensen afhaken bij onzinberichten. “Als je een duimpje verstuurt, komt dat bij zo’n 200 mensen binnen. Daar zitten zij niet op te wachten”, zegt Kloos.
Zij en Dirks grijpen ook altijd in. “Sommigen vinden ons streng. Of gaan de discussie met ons aan. Dan zeggen ze dat het aardig was bedoeld. Dat geloven we ook. Daarom proberen we altijd op een positieve manier te reageren, maar we kunnen het nooit voor iedereen goed doen. Die hoop hebben we ook niet.”
Bekijk hier de reportage en het studiogesprek met psychiater en hoogleraar Damiaan Denys.