Op 11 juni 2015 was Rachel Dolezal (37) een tamelijk onbekende activiste uit de Verenigde Staten. Als dochter van een zwarte man en blanke vrouw had ze haar leven gewijd aan het bestrijden van racisme via kunst en onderwijs.?Op 12 juni was alles wat ze had opgebouwd in ??n klap verwoest. Dolezals vader bleek namelijk niet zwart, maar lelieblank. En haar getinte huid had ze niet te danken aan zwarte voorouders, maar aan de zonnebank. Een lokale tv-zender gooide haar diepste geheim op straat – inclusief jeugdfoto’s van Dolezal met blond, sluik haar – en onmiddellijk rees de vraag of haar levenswerk nog wel geloofwaardig is nu haar raciale afkomst een leugen bleek.?Het Twittertribunaal wachtte Dolezals antwoord niet af en besloot diezelfde dag nog haar reputatie te vernietigen.
Ook vice-premier Asscher heeft het online niet makkelijk. Hij zou heulen met de vijand, een zionistenhond zijn en liever in een moslimhol kruipen dan achter zijn eigen volk staan. Lodewijk Asscher is de hatelijke berichten zat die hij dagelijks via de sociale media ontvangt. Hij gaat tenslotte ook over sociale zaken. De PvdA’er gaf zijn belagers vandaag daarom een koekje van eigen deeg met een publieke schandpaal op Facebook.?Asscher rekent in de paginalange tekst een voor een af met zijn meest onfatsoenlijke critici. Vooral de joodse achtergrond van de vicepremier blijkt een onuitputtelijke bron voor beledigingen.?De vicepremier vult de sneren aan met zijn eigen snedige kanttekeningen. Hieronder zijn brief aan de “respectloze hond”:
Respectloze hond.
Beste reageerders,
Ik merk dat ik dankzij jullie te vaak niet meer reageer als mensen me via social media benaderen. Daarom nu een antwoord- ik weet dat jullie op zoek zijn naar dialoog – daarna richt ik me weer volledig op diegenen die het echte gesprek zoeken.
In de eerste plaats wil ik al diegenen die erin geslaagd zijn een grapje te maken over mijn achternaam complimenteren. Niet alleen vind ik ASS cher heel knap gevonden, het is ook nog internationaal. Seth leeft in jullie voort. Nog spitsvondiger vond ik aSScher, omdat daarin ook een subtiele verwijzing naar de beruchte Duitse SS schuilgaat. Altijd even lachen.
Nu we het toch over de Oorlog hebben: onder jullie bevinden zich velen met een groot geschiedkundig inzicht. Zo zijn jullie erachter gekomen dat de Abraham Asscher die ??n van de voorzitters van de Joodsche Raad was, familie van mij is. Chapeau. Voor de muggenzifters onder ons: hij was mijn overgrootvader. Mijn grootvader en naamgenoot Lodewijk Asscher was diamantair en hield van schaken, fietsen en klassieke muziek. In die zin is de verzuchting “Jammer dat de opa van Asscher de opa van Plasterk niet heeft ingedeeld voor het transport!” moeilijk te rijmen met de geschiedenis. Ik bespreek het met ome Roon.
Ik begrijp dat jullie na het ontdekken van dit delicate aspect van mijn familiegeschiedenis een verklaring hebben voor mijn politieke opvattingen. Misschien dat @tonysoprano272 het nog het dichterlijkst heeft verwoord: “Asscher kruipt liever in een moslim hol dan achter eigen volk te staan! Net zijn opa, die werkte ook graag met de bezetter mee.” Voor degenen die de boodschap niet in ??n keer hebben begrepen, voegt Tony ook nog “De viezerik” toe.
Asscher kruipt liever in een moslim hol dan achter eigen volk te staan! Net zijn opa, die werkte ook graag met de bezetter mee! De viezerik
? TonySoprano (@TonySoprano272) December 16, 2015
Ook mijn standpunt over zwarte Piet ( tijd voor verandering ) weten jullie te koppelen aan de familiegeschiedenis. “Asscher is precies zijn opa! Heulen met de vijand! Fuck you Asscher! Respectloze hond!”, aldus wederom @tonysoprano272. Laat ik voorop stellen dat ik ook niet houd van respectloze honden. Honden moeten respect tonen.
Asscher is precies zijn opa! Heulen met de vijand! Fuck you Asscher! Respectloze hond pic.twitter.com/9HiwpCDRNq
? TonySoprano (@TonySoprano272) August 29, 2015
Intussen adviseert Rico Schuurman me “rot toch op man asscher met die kut kop van je. Haal die echte pieten maar uit het land kijk wat zij niet hoeven te betalen en wat ze allemaal krijgen ik stem pvv. ik was ooit trotse nederlander nu niet meer”. Velen van jullie zijn begaan met onze cultuur en beschaving. Dat geeft een goed gevoel. Eddy vindt het erg dat onze cultuur het onderspit moet delven om wat migranten met lange tenen ter wille te zijn. Anderen vragen zich af van welk ras Piet eigenlijk is?
Mijn joodse achternaam is voor velen van jullie een plausibele verklaring voor mijn gedrag en opstelling. Zo geef ik tegelijk te veel en te weinig om moslims. Neem @Holladiejan: “Zionistenhond @LodewijkA laat verstek gaan bij VN. Gaat over racisme i.p.v. antisemitisme daar heeft hij niets mee.” Farid is tot de conclusie gekomen dat ik als jood de mond vol heb van moslims, maar dat ik me vreemd genoeg muisstil hou over zionisme. Flip heeft blootgelegd dat je mij nooit over racisme hoort, want racisme bestaat alleen onder moslims, nooit onder joden. Volgens Peter Breedveld cs ben ik zelfs de gevaarlijkste racist van Nederland.
ehm ?@HolladieJan: Zionistenhond @LodewijkA laat verstek gaan bij de VN. Gaat over racisme i.p.v. antisemitisme daar heeft hij niets mee.?
? Lodewijk Asscher (@LodewijkA) August 20, 2015
Uit alles spreekt jullie zorg over de toenemende verruwing. Neem @Brabantia: “Wilders heeft allang afstand genomen van geweld. Verder zijn Jij en je klote partij de oorzaak van dit geweld. Niet Wilders.”
@LodewijkA Wilders heeft allang afstand genomen van geweld.Verder zijn Jij en je klote partij de oorzaak van dit geweld niet Wilders.
? brabantia (@brabantia62) December 19, 2015
Mathijs Koenraadt combineert scherpzinnig alle bovenstaande feiten: “@LodewijkA is joods en viert helemaal geen Sinterklaas thuis. Hij wil zwarte piet afschaffen omdat hij volkscultuur veracht.”
Boem. Ik geef onmiddellijk toe dat ik thuis de schijn ophoud; ik vier wel Sinterklaas met mijn kinderen, maar ik geloof er zelf niet echt in.
Lieve jongens, ik stop – hoewel ik velen van jullie nog steeds niet beantwoord heb. Het gewone werk roept. Mag ik jullie voorzichtig aanraden voor de volgende keer dat je zo’n reactie plaatst de tweet of post eerst even aan je moeder te laten zien? Of aan je dochter, for that matter? Als zij het ook een goed idee vindt, vooral plaatsen. Blijf er niet mee rondlopen.
Groeten,
Lodewijk (achternaam bij jullie bekend)
PS: Ik ben niet ingegaan op doodsbedreigingen, daarvan doe ik altijd aangifte.
PS2: Natuurlijk zijn er heel veel mensen die hun ongenoegen over mij, de politiek of het beleid op een gewone manier kenbaar maken. Waar en wanneer het werk het toelaat, zal ik daar proberen serieus op in te gaan.
Boos
‘Ik wilde Asscher absoluut niet kwetsen’
Rico Schuurman heeft heel veel spijt van zijn scheldkannonade aan het adres van minister Lodewijk Asscher.
,,Rot toch op man Asscher, met die kut kop van je. Haal die echte pieten maar uit het land. Kijk wat zij niet hoeven te betalen en wat ze allemaal krijgen. Ik stem PVV. Ik was ooit een trotse Nederlander. Nu niet meer?, plaatste Rico in september vorig jaar op Facebook.
Aanleiding was een Facebookpost waarin de vicepremier uitlegt waarom hij vindt dat zwarte Piet moet veranderen. ,,Achter Piet als symbool ligt een ongemakkelijke waarheid van vooroordelen en stil racisme?, schrijft Asscher. Rico, hulppiet in Oosterwolde, was klaar met alle commotie rondom Piet.
,,Ik was boos op de mensen die tegen zwarte Piet zijn. Dus daarom bedacht ik mij niet en reageerde ik op het bericht van minister Asscher.” Rico gebruikte in zijn reactie niet al te nette woorden, maar flapte ze eruit voordat hij er erg in had. ,,Ik was boos en zonder na te denken plaatste ik het op Facebook.”
Rico was eigenlijk allang weer vergeten dat hij had gereageerd op het bericht van de vicepremier. Daarom schrok hij toen hij zijn naam zag opduiken in de Facebookpost van Asscher. Rico’s bericht wordt daar als voorbeeld gebruikt om te laten zien wat voor narigheid de vicepremier allemaal over zich heen krijgt.
,,Ik zat op school toen ik zag dat iemand mij had getagd in het bericht. Vervolgens las ik het verhaal en zag ik mijn naam staan. Ik dacht echt ?Wat is dit nou?’ Potverdrie zei ik nog tegen mezelf”, vertelt Rico. Hij krijgt meteen spijt en plaatst wel drie keer zijn excuses onder het bericht van Asscher: ,,Ik bedoelde het niet zo en wilde de minister absoluut niet kwetsen.”
Rustige jongen
Normaal gesproken is de student Helpende Zorg en Welzijn aan ROC Friese Poort in Drachten een rustige jongen die naar eigen zeggen nooit iemand zou kwetsen. ,,Ik scheld nooit iemand zomaar uit. Maar toen zat ik alleen achter mijn computer en dan is de drempel lager om verkeerde woorden te gebruiken. Achteraf had ik mijn mening genuanceerder willen vertellen. Zonder scheldwoorden. Of misschien had ik helemaal niks moeten plaatsen”, bedenkt de Oosterwoldiger zich.
Het bericht van Asscher wordt duizenden keren gedeeld en krijgt meer dan zestienduizend likes. Als Rico ’s avonds naar RTL Nieuws zit te kijken, ziet hij zijn eigen reactie weer voorbijkomen. Zelfs in RTL Late Night wordt zijn bericht besproken.
Eigen fout
Rico krijgt berichten van vrienden die hem er op attenderen. ,,Dan baal je wel als ze het zo over je hebben. Maar ik begrijp het wel. Het is mijn eigen fout geweest.”
De tiener heeft zijn lesje wel geleerd. ,,Voortaan denk ik tien keer na voordat ik iets op Facebook zet. En schelden is laf. Helemaal op internet. Ik zal het echt nooit weer doen”, zegt Rico vol berouw.
Kapot maken
Jon Ronson, die een boek schreef over naming en shaming in de sociale media “So you’ve been publicly shamed“, ondervond het?aan den lijve.?Ronson bezocht enkele slachtoffers van virtuele bedreigingen, sarcasme of digitale lynchpartijen en tekende hun ijzingwekkende getuigenissen op. Hij wilde weten wat een twitteraar, die doorgaans als keurig mens door het leven gaat, drijft om met honderden anderen iemand aan de schandpaal te nagelen wegens een misstap of ongelukkige uitspraak.
Ronson blikt terug op de begintijd van Twitter, rond 2006. In zijn herinnering bestonden de virtuele vervolgingen nog niet. Het sociale medium was vooral een platform voor geestige en eerlijke uitwisselingen. Dat veranderde toen ook invloedrijke mensen als Donald Trump een account aanmaakten. ‘Voor het eerst in de geschiedenis hadden we min of meer rechtstreeks toegang tot dat soort ivoren-toren-oligarchen’, schrijft Ronson in zijn boek. En zo konden machtige mensen dus ook rechtstreeks afgestraft worden voor foute opmerkingen.
Daarna veranderde er iets, meent Ronson. Gebruikers van sociale media raakten gespitst op alles wat niet door de beugel kon. Er ontwikkelde zich een naargeestige focus op ?lle uitspraken, ook die van doodgewone, onbeduidende twitteraars. Ronson schrok van de wreedheid van de afstraffingen, maar meer nog van de onwil om iemand een uitspraak te vergeven.
Een vriend van Ronson, de Britse documentairemaker Adam Curtis, vergelijkt Twitter met een machine. ‘Hij zei: twitteraars zijn de ingenieurs van deze gesmeerde machine. En waar houden ingenieurs het meest van? Van stabiliteit en conformisme. Iedereen moet het met elkaar eens zijn. En dan komt iemand met een foute tweet het systeem destabiliseren.’
Ronson is ook geen heilige, geeft hij direct toe. Ook hij heeft in het verleden mensen op Twitter bespot of genoten van een publieke afgang van iemand die hij niet sympathiek vond. Maar hij vindt de rechteloosheid op sociale media zorgelijk. ‘Zodra individuen samenkomen op Twitter, vormen ze een groot machtsblok. Als we willen dat iemand wordt ontslagen, dan wordt die persoon ontslagen.’
Mensen laten zich makkelijk leiden door massahysterie, zegt Ronson. De vrije wil verdwijnt, waanzin wint het van de rede. In het echte leven is die dynamiek het sterkst te zien bij rellen, op sociale media komt die tot uiting met publieke vernederingen. Maar waar in het echte leven de mobiele eenheid rellen kan stoppen, is op internet een dergelijke ordedienst nauwelijks aanwezig. Daarmee schetst Ronson onbedoeld het weinig hoopgevende beeld dat virtuele lynchpartijen amper nog te stoppen zijn.
In april 2015 was Jon Ronson zelf aan de beurt. De reden: in de ongeredigeerde versie van zijn boek stond een onhandig geformuleerde passage over de hoogste vorm van vernedering die een man of vrouw kan ondergaan. Ronson: ‘Ik had iets geschreven in de trant van: voor een vrouw is verkrachting het ergste wat haar kan overkomen, voor mannen is dat ontslag.’ Hij besloot de vergelijking te schrappen toen vrienden hem waarschuwden dat het stukje al dan niet kwaadwillig verkeerd ge?nterpreteerd kon worden.
Maar de lynchmob op Twitter wist de gewraakte passage toch op te duikelen en begon een screenshot driftig te retweeten. Want hoe d?rfde hij te stellen dat ontslag erger is dan verkrachting?
Hij kwam net aan in Wisconsin om zijn boek te promoten toen Twitter ontplofte. Volgens Ronson was het nota bene een twittertrol – een twitteraar die ervan geniet om anderen op te jagen als diegene iets onwelgevalligs twittert – die met die vergelijking aankwam toen hij haar interviewde over schaamte. ‘Ik vond het aanvankelijk treffend, want inderdaad: ik hoef nooit bang te zijn dat iemand mij verkracht en de gedachte dat ik plots zonder werk kom te zitten is ondragelijk. Maar ik heb er nooit mee bedoeld dat ontslag erger is dan verkrachting.’
Ronson, ziek van de grove aanvallen, probeerde nog uit te leggen hoe het werkelijk zat. ‘FUCK YOU’, was het antwoord van een twitteraar. ‘Je had niet eens mogen overwegen om de vergelijking in je boek verwerken.’ Een hopeloze zaak. ‘Alsof ik getroffen werd door bliksem’, zegt Ronson terugblikkend op die ervaring.
Ronson krijgt regelmatig het verwijt dat hij als bevoorrechte witte man over publieke vernederingen schrijft. Radicale sociale activisten vinden het frappant dat hij, van alle mensen die er ooit slachtoffer van zijn geweest, uitgerekend iemand als Justine Sacco verdedigt, de vrouw die een grap over aids en Afrikanen maakte.
‘Ik had een zogenaamd racistische vrouw niet mogen verdedigen, maar ik heb haar intensief gesproken en van dichtbij gezien hoe een verwoest leven eruit ziet. Sacco’s carri?re was voorbij, ze kon niet meer slapen en als single vrouw waren haar kansen op een date ook geslonken. En de ironie van dit alles is dat ze met die onhandige grap juist de geprivilegieerde positie van blanke westerlingen wilde aankaarten.’
Heeft het publiekelijk afstraffen van een foute opmerking ook niet ergens een beetje nut als twitteraars daarmee bijvoorbeeld het alledaags racisme aankaarten? ‘Absoluut niet’, zegt Ronson ge?motioneerd. ‘Het is wreed om een individu eruit te pikken en die verantwoordelijk te maken voor sociale misstanden. Het is diep traumatiserend voor slachtoffers en het cre?ert een beangstigend conformistische wereld.’
Hoewel hij zich ervan bewust is dat het ijdele hoop is te denken dat publieke vernederingen voorkomen kunnen worden, gelooft hij wel dat het noodzakelijk is mensen bewuster te maken van de desastreuze gevolgen voor slachtoffers. ‘We kennen nu de afschuwelijke verhalen als die van Justine Sacco, maar we hebben het nog nauwelijks gehad over rehabilitatie.’
Om die reden heeft Ronson een hoofdstuk ingeruimd om het leven n? de schandpaal te beschrijven. Hij schrijft over zijn bezoek aan James Gilligan, een gepensioneerde gevangenispsycholoog die jarenlang met ernstig getraumatiseerde gevangenen had gewerkt. De gevangenen waren zonder uitzondering als kind stelselmatig vernederd en konden alleen nog met de schaamte omgaan door al hun emoties uit te schakelen. Dat de gedetineerden vervolgens ook door het gevangenispersoneel regelmatig werden vernederd, droeg niet bij aan de verwerking.
Gilligan voerde een simpel experiment uit. Hij gaf het gevangenispersoneel de opdracht om gedetineerden humaan te behandelen en paste intensieve therapie toe. De resultaten waren verbluffend: het geweld in de gevangenis nam direct af en de gevangenen leerden langzaam weer hun emoties toe te laten. Ronson: ‘Ik hoop dat die rehabilitatie ook mogelijk is voor slachtoffers van publieke vernederingen op sociale media, want dit kan iedereen overkomen.’
Maar zijn publieke vernederingen hoe dan ook fout? Ok?, vooruit, Ronson moest onlangs stiekem lachen om de virtuele vervolging van de Times-journaliste Camilla Long. ‘David Bowie was net dood. Hij was ook mijn held, verdorie. Iedereen was collectief aan het rouwen op Twitter. En toen twitterde Camilla Long opeens: ‘Wat een onoprecht vertoon van massarouw, stelletje aanstellers, doe het lekker thuis.’ Een horde Bowie-fans sprong er direct op. En eerlijk? Ik dacht: lullig, misschien heb je het wel ergens verdiend. Je hebt het wel over David Bowie, ja.’
Bronnen: Facebook, De Volkskrant, De Volkskrant, Leeuwarder Courant