Loverboy 2.0
Dat is de naam van een campagne van de gemeente Rotterdam, Stichting Humanitas en de politie. De naam verwijst naar de aanduiding ?web 2.0? voor ?het sociale web?: alle plekken waar mensen intensief met elkaar communiceren. De eerste fase van de verleiding gaat tegenwoordig helemaal via internet.
Groeiend probleem
Seksuele uitbuiting van tieners is geen randverschijnsel.?In bijna de helft van de gevallen van jeugdprostitutie blijkt sprake te zijn van loverboyproblematiek. En in de helft van de loverboy-gevallen blijkt het slachtoffer te zijn?geworven via internet. Reden genoeg voor een voorlichtingsactie.
Rotterdam doet dat nu via scholen, en heeft daarbij de Rotterdamse rapster Reshmay ingezet. En dat werkt goed. Haar song ?Laffe Boyz? en de bijgehorende YouTube-clip kreeg ik zelfs al vele malen doorgestuurd, door mensen helemaal niet wisten dat het bij een campagne hoorde. Het nummer sluit enorm goed aan bij de manier waarop jongeren zelf het verschijnsel ?loverboy? kennen en benoemen, en kan dus bij uitstek in voorlichting voor jonge tieners worden ingezet. Laten we hopen dat het werkt.
Verleiding via internet
Vooral de eerste fase gaat steeds vaker helemaal via internet. De verleidingstactieken van een loverboy worden net als bij pedoseksuele acties ook wel?grooming?genoemd. Het is?fase 1: de vleierij, de aandacht, het geven van cadeautjes, en indruk maken met macht en status. Vooral voor deze fase is internet heel geschikt. Meisjes die gevoelig zijn voor die aandacht, zijn er niet op bedacht dat het wel eens om iemand zou kunnen gaan met de vooropgezette bedoeling misbruik van haar te maken. Via internet is het natuurlijk ook moeilijk om na te gaan of iemand integer is of niet.
Fase 2 is het?inlijven: ze zien elkaar en en gaan een relatie aan, waarin de man het meisje langzaam losweekt uit haar sociale omgeving. Hij werpt zich op als haar beschermer en spiegelt haar een mooie, maar dure toekomst voor. In hun seksuele relatie probeert hij langzaam haar grenzen te laten verleggen, door haar te?chanteren met haar liefdevoor hem. Hij ?leent? haar uit aan vrienden: het begin van prostitutie. Soms is er meer nodig dan een beroep te doen op haar liefde, en komt er geweld aan te pas.
Met fase 3 is het doel bereikt en wordt gewerkt aan de?instandhouding?van de lucratieve relatie: met geld, dwang, bedrog en machtsmisbruik wordt het meisje seksueel uitgebuit. Soms wordt ze ook gedwongen tot diefstal, het koerieren van drugs, en het op haar naam zetten van leningen, telefoonabonnementen of auto?s.
Uit onderzoek blijkt dat tieners niet onbekend zijn met die eerste fase van de loverboy-tactiek: het aantal tieners dat ermee in aanraking komt via internet toeneemt enorm toe. Los daarvan heeft een toenemend aantal tieners ervaring met seksuele handelingen voor de webcam: dat wordt ook steeds normaler gevonden.?De plaats waar loverboys hun slachtoffers rekruteren lijkt te zijn verschoven van het schoolplein naar sociale netwerksites en andere sites waar jongeren komen.
Campagne?
De campagne Loverboy 2.0 richt zich op meisjes van 12 tot 18 jaar. Op zo’n 100 Rotterdamse scholen is inmiddels een pakket afgeleverd met lesmateriaal waarmee de leraren in hun lessen aan de slag kunnen gaan. Voor ouders is er informatie op?www.rotterdam.nl/loverboys. Daar staat ook een filmpje waarin een inspecteur van de Rotterdamse politie inzicht geeft in de gevallen die hij onderzocht heeft. Het filmpje is veel te lang voor een campagne voor ouders (ruim 16 min.) maar als je het gezien hebt, ben je wel helemaal bijgepraat. Hieronder staat een verkorte versie (ruim 4 min.)
Er is afgelopen jaren veel aandacht geweest voor vrouwenhandel en loverboys. De vraag dringt zich op: wie trapt daar nog in? Stellig: ‘Iedereen. Het gaat om aandacht. Ik zeg altijd tegen mensen:kijk naar je eigen leven; waar loopt het over rozen en waar niet. Je hebt geluk als je op een kwetsbaar moment niet de verkeerde tegenkomt. Want d?t gebeurt bij de meeste van die meiden; als je in de shit zit, slaat zo’n mensenhandelaar toe. Het begint met verleiding en misleiding. Daarna volgt chantage, de ronselaar dreigt naaktfoto’s of seksfilmpjes op internet te zetten. Met al die social media heb je tegenwoordig heel veel technieken om iemand te chanteren. Excessief geweld, wat we vooral in het begin zagen, gaat steeds vaker over in psychisch geweld.’
Internet als werkterrein
Kijk eens over de schouder van je kind mee op laptop, computer of mobiel. Die suggestie doet Elizabeth Hamelinck, preventiemedewerker GGD. Loverboys hangen niet langer op het schoolplein, maar zijn heel actief via sociale media.
Loverboys steeds vaker actief via sociale media
Tot enkele jaren terug was het signalement van een loverboy een jongen die met een dure wagen voor een school of instelling stond en pochte met geld. Nu blijken veel loverboys hun slachtoffers via internet te werven. ,,Zo kan, wat onschuldig chatten of MSN en lijkt, ontaarden in chantagepraktijken, bedreigingen en heel veel ellende, zegt preventiemedewerkster Elizabeth Hamelinck. Zij heeft samen met GGD-collega s en de politie de zogeheten signalenkaart voor loverboys aangepast. Deze kaart is een soort handleiding voor scholen, jongerencentra, sportclubs maar ook ouders om in de gaten te krijgen of een meisje in de ban is van een kwaadwillende man. Die handleiding is overigens te downloaden via www.huiselijkgeweldhollandsmidden.nl.
GGD Midden Nederland, actief in de Woerdense regio, heeft een lesprogramma voor het voortgezet onderwijs ontwikkeld. Preventiemedewerkers bezoeken regelmatig scholen om jongeren attent te maken op signalen. Bij het lesprogramma horen boekjes, dvd’s, een lespakket, een spel en achtergrondinformatie over loverboys.?Net als de GGD ziet ook de politie een duidelijke tendens dat loverboys zich meer en meer via internet manifesteren. Aantallen heeft de politie naar eigen zeggen daarentegen nog niet. Ouders zouden nog alerter kunnen zijn op signalen die wijzen op contacten tussen hun kind en een loverboy, zegt Hamelinck. De meisjes zelf nemen, volgens haar, over het algemeen niet het initiatief om aangifte te doen.
Hamelinck heeft een hele praktische tip voor ouders. ,,Laat je kind in de huiskamer chatten. Je kunt dan als ouder makkelijker meekijken, je ziet bovendien meteen reacties bij je kind. De eigen slaapkamer van je zoon of dochter lijkt misschien een veilige plek maar is dat eigenlijk helemaal niet. Met de laptop op schoot in de huiskamer vormt wellicht ook een extra drempel voor jongeren om te chatten met wildvreemden. Haar collega David Keers vult aan: ,,Een loverboy is een ondernemer. Die gaat met zijn tijd mee om zijn zaken – het exploiteren van een meisje – zo onzichtbaar mogelijk voort te zetten.
Weerbaarheid
Als een meisje eenmaal werkzaam is voor een loverboy, is het volgens Keers enorm lastig haar uit dat circuit te krijgen. ,,De meldingen die bij ons binnenkomen, zijn meestal afkomstig van de professionele omgeving: de school, de hulpverlening, een enkele keer een vriendin of ouder, zegt hij. ,,We nemen dan contact op met een meisje, trachten een voet tussen de deur te krijgen, haar door te verwijzen naar maatschappelijk werk en te trainen op weerbaarheid. Maar het komt voor dat ze zelf niet wil.
Jongeren kunnen anoniem bij politie te rade over loverboys
Korps Rotterdam chat met jeugd op speciale internetsite
Bezoeker 285289 heeft een vraag: “Ik denk dat mijn beste vriendin verkering heeft met een loverboy. Wat moet ik doen?” Rechercheur Amber antwoordt: “Je kunt het beste je verhaal doen bij een vertrouwenspersoon op school, of je kunt naar de politie gaan om te vertellen waarom je dit vermoeden hebt.”
Amber en haar collega Maurice, die om ‘veiligheidsredenen’ alleen bij hun voornaam willen worden genoemd, werken bij de politie Rotterdam-Rijnmond. Deze middag leiden ze een chatsessie op de site http://Vraaghetdepolitie.nl, die dit keer specifiek gaat over loverboys. “We weten dat onder jongeren veel vragen leven over dit onderwerp”, zegt politiewoordvoerder Renate van der Burg. “Ze kunnen op deze manier anoniem met rechercheurs praten.” Het is de eerste chat op deze landelijke politiesite, bedoeld om op een laagdrempelige manier met jongeren in contact te komen. De volgende sessies gaan over andere onderwerpen, zoals drugs en wapens.
Bezoeker 337843 zegt dat haar dochter in juni is aangerand door een loverboy. Het meisje wil geen aangifte doen omdat ze bang is bedreigd te worden. Amber wijst haar op Meld Misdaad Anoniem. Bezoeker 920092 schrijft: “Is het normaal dat als je aangifte doet tegen zo’n jongen het wordt weggestopt in de doofpot?” Rechercheur Maurice voelt instinctief dat dit een serieuze zaak kan zijn en biedt het meisje een priv?gesprek aan. Zo kan hij haar zonder pottenkijkers ondervragen.
Het is niet toevallig dat deze chat vanuit het hoofdbureau van de politie Rotterdam-Rijnmond wordt geleid. Dit korps heeft sinds anderhalf jaar speciale aandacht voor de problematiek rond loverboys. De politie werkt nauw samen met de gemeente, jeugdzorg, het OM en de GGD. Rechercheurs richten zich in toenemende mate op internet en sociale media. Het ‘Loverboy-team’ van de politie Rotterdam-Rijnmond is actief op Twitter, Facebook en Hyves.?Ook op het bureau van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel in Den Haag heerst het besef ‘dat je moet zijn waar de jeugd is’. “We leven in een wereld die steeds verder opgaat in een virtuele”, zegt onderzoeker Hannes Snijder. Sociale media bieden volgens hem nieuwe kansen op preventie.?Zo maakte de nationaal rapporteur mensenhandel Corinne Dettmeijer begin dit jaar een virtueel uitstapje naar het bij kinderen razend populaire Habbo Hotel op internet. Iedereen kon haar in de digitale bibliotheek vragen stellen over mensenhandel, en loverboys in het bijzonder. De belangstelling was ‘enorm’.?Op de politiechat zegt bezoeker 318353 dat ze op internet een jongen heeft ontmoet, “met mooie complimenten en gladde praatjes”, die vraagt “of je gouden of zilveren spullen mooier vindt enzo. Wat moet ik doen?” Maurice: “Probeer elk contact te verbreken.”?Aan het einde van de chatsessie heeft de politie met drie meisjes afgesproken om later deze week, in alle rust, verder te praten. “Dat is zonder meer een goed resultaat”, vindt Maurice.?De dochter van bezoeker 337843 is aangerand door een loverboy
Lesmethode tegen loverboys
Amsterdam Dit najaar komt de allereerste lesmethode voor scholen beschikbaar waarmee ze hun leerlingen kunnen voorbereiden op de gevaren van loverboys. Het lespakket is ontworpen door schrijfster Merel van Groningen, zelf slachtoffer van een loverboy.?Dit was echt nodig , zegt de auteur die vanwege haar verleden en haar gezin onder een pseudoniem werkt. Voorlichting was er wel, maar te weinig en wat er was, sloot niet echt aan op de belevingswereld van die meisjes. Zo is er in het lespakket aandacht voor sociale media en wat je kan doen om te voorkomen dat je in handen valt van een loverboy.?Ik zie bijvoorbeeld dat meisjes gechanteerd worden met naaktfoto s die via Ping worden verstuurd. Meisjes hebben in dat soort situaties het idee dat ze alleen staan. Ik wil hen leren dat ze naar hun ouders en de politie kunnen.?De methode is ook geschikt voor jongens, zegt Van Groningen. Jongens die ik hierover spreek zeggen vaak dat ze niet iemand zouden verraden als ze wisten dat hij een loverboy was. Maar als je hen vertelt dat hun zusje ook slachtoffer kan worden zonder dat ze het door hebben, denken ze er vaak heel anders over.?Uitgever Ricardo Eshuis van Edu Actief is blij met de lesmethode. Deze methode haakt wel aan bij waar mensen van die leeftijd mee bezig zijn.?Het lespakket bestaat uit een werkboek, filmpjes en een interactieve website. Van Groningen vindt het een bekroning op haar werk. Afgelopen jaar mocht ze nog de eervolle vermelding bij de Joke Smit-prijs in ontvangst nemen namens alle slachtoffers van mensenhandel en loverboys, die de moed hebben gehad om naar buiten te treden met hun ervaringen . Maar dit is nog beter: Ik wil het liefst voorkomen dat die meisjes slachtoffer worden.
Bescherm jongeren tegen sociale media
Graag wil ik reageren op het artikel ‘In de ban van twitter’ (Ten eerste, 27 april). Ik ben de vader van een dochter van 13 die ook twittert. Ik vroeg haar enkele weken geleden: ‘Wat is eigenlijk jouw twitteraccount.’ Die gaf zij mij gewoon. Toen ze naar haar moeder terug was, want daar woont zij, heb ik maar eens even gekeken. Ik schrok me kapot! Tweets als : ‘Ooit wil ik sex in een kerk’, ‘ijsje pijpen’, ‘nu eindelijk mijn beroep gevonden: pornoactrice’ en honderden tweets meer van dit kaliber.?Verontrust belde ik die avond de moeder van mijn dochter om haar op de hoogte te stellen. Na te zijn geconfronteerd met haar ‘sociale mediagedrag’ twitterde mijn dochter onder meer: ‘kutouders’, ‘ik wil dood, ik wil dood, pas dan zullen mijn ouders weten wat ze mij aandoen’, ‘ik wil weg van huis, maar naar wie’. Daarop kreeg ze reacties te over van mogelijke loverboys die hun domein aanbieden, zoals: ‘kom maar naar mij dan kan je afkicken’, ‘ach schatje, wat hebben ze je aangedaan’ et cetera.?In een gesprek zei mijn dochter: ‘maar het is niet serieus hoor wat ik schrijf’. Mijn reactie was: ‘Maar weten degenen die jouw berichten lezen dat ook, hoe moeten zij dat zien, zonder emotie?’?Toen bleek ineens haar spaarpot geplunderd. Enkele maanden daarvoor had ze ook al eens van huis willen weglopen, met de trein naar Den Haag. Naar een ‘vriend’. ‘Wie is die vriend dan’, vroeg ik haar na dat voorval. ‘Van Hyves’, zei ze. Ze was verliefd op hem. ‘Maar ken je hem dan, heb je hem wel eens ontmoet.’ ‘Nee’, was haar antwoord. Zij kende hem via zijn zus. En die zus had zij ook nog nooit gezien, die kende zij van Hyves. ‘Vrienden’ worden dergelijke contacten genoemd. Maak een kind maar eens duidelijk dat echte vrienden op de vingers van een hand zijn te tellen en dat het er echt geen 500 zijn.?Zij begrijpt niet dat Twitter voor iedereen zichtbaar is. Ik googelde haar op haar voor- en achternaam en meteen kwam ik van alles tegen, onuitwisbaar. Het lijkt wel een sport voor deze jongeren om zo veel mogelijk tweets de wereld in te sturen, in zo grof mogelijk taalgebruik. Waarom doen ze dit? Om aandacht schreeuwen, lijkt de kern.?Op Twitter zie ik een totaal andere dochter dan in werkelijkheid. Eerder al had zij nogal sexy foto’s geplaatst op Hyves en Facebook. Toen hebben we ervoor gezorgd dat zij dit in ieder geval publiek afsluit. Wat blijkt: zij heeft de jongens op Twitter haar telefoonnummers en account gegeven van Facebook en Hyves. Kan het nog erger? Ik zag een goed tv-programma over loverboys waarin mijn angst precies werd geschetst: dat ik mijn dochter verlies aan het soort eikels die de hele toekomst van een meisje kunnen verwoesten.?Zou mijn dochter bij mij wonen dan zou ik haar verbieden de komende maanden op internet te gaan. Ook haar mobiel kon ze inleveren. Maar brengt het soelaas? Wat mij betreft mag Neelie Kroes doorgaan met haar agenda en snel stappen ondernemen om de privacy van jongeren adequaat en automatisch te beschermen op internet. De jongeren beseffen niet wat de consequenties zijn van hun handelingen. Ook voor Twitter, Hyves en Facebook liggen er verantwoordelijkheden. Ook zij zijn aansprakelijk.
Bronnen: de Volkskrant (18 jan 2012),?MijnKindOnline,?de Volkskrant (14 mei 2011),?AD/Groene Hart,?Spits, Trouw.