Het eiland Ut?ya in Noorwegen, genomen op 21 Juli 2011, met daarop de route die Anders Behring Breivik liep,?gekleed in politie uniform terwijl hij het vuur opende op een jeugdkamp op het eiland.
Bomaanslag in Oslo
Om 15:26 uur (CEST) vond een bomaanslag plaats in in het?Regjeringskvartalet, de regeringswijk van?Oslo. Een?ANFO-autobom?explodeerde vlak voor de ingang van het kantoor van premier?Jens Stoltenberg, gelegen aan het?Einar Gerhardsens Plass?bij Grubbegata. Centrale delen van de regeringsgebouwen liepen door de explosie ernstige schade op en in de wijde omtrek braken ruiten. Na de explosie brak er brand uit in een gebouw aan Grubbegata, achter de kantoren van de premier. De kracht van de explosie werd deels opgevangen door een onderliggende parkeergarage. Zonder deze parkeergarage zou het kantoor van de premier en het Ministerie van Justitie en Politie hebben kunnen instorten met een groot aantal slachtoffers tot gevolg.?Nu vielen er acht doden, twee zwaargewonden en vijftien gewonden.?De premier en de andere ministers raakten niet gewond.
Ut?ya
Twee uur na de explosie van de bom in Oslo vond een bloedbad plaats op het eiland?Ut?ya, circa 50 kilometer ten noordwesten van Oslo. Op dat eiland werd door de jeugdafdeling van de regerende?sociaaldemocratische?Noorse Arbeiderspartij?een jeugdkamp georganiseerd waar tussen de 500 en 700 jongeren aanwezig waren.?Rond 5 uur op 22 juli 2011 arriveerde Breivik ?als ge?niformeerde man met een grote tas op het eiland. Hij deed zich voor als politieman en wist zich onder het mom van een routinebezoek in verband met de bomaanslag in Oslo toegang tot het eiland te verschaffen. Eerst riep hij de jongeren op zich rondom hem te verzamelen en daarna begon hij op hen te schieten en later ook op de mensen die daarna al zwemmend probeerden te vluchten. Sommigen zochten toevlucht in het water, terwijl anderen zich probeerden te verstoppen en met hun mobiel tekst berichten via SMS en Twitter verstuurden om hulp in te schakelen. ?Onderstaand bericht toont de tweet van Kjetil Vevle??Er is iemand aan het schieten op Ut?ya. Bel de politie!?.
De spaarzame berichtgeving van het eiland kwam van tieners – de meeste waren rond de 15 a 16 jaar – die berichten verstuurden waarin ze aangaven niet te kunnen bellen omdat ze zich verschansten en stil probeerden te blijven. Ouders in volledige paniek konden geen betrouwbare informatie krijgen. De politie en ambulances durfden uit vrees voor meer bomaanslagen niet zomaar het eiland te benaderen. Berichten (vertaald) toonden ” Bel me niet, ik schuil hier” ?en ?Is er iemand met een boot nabij Ut?ya? Haal de zwemmende jongeren uit het water die het eiland ontvluchten! Vertel het voort!? gaven ze aan. Velen deden alsof ze voor dood lagen om te overleven.
Er verscheen kort daarna een foto op Twitter ? ogenschijnlijk vanuit een helicopter genomen ?? terwijl de aanslag nog gaande was, waarbij de schutter hoewel op afstand in beeld is.
Breivik belde gedurende de schietpartij verscheidene malen met de politie. Op een persconferentie op 18 augustus gaf de politie details vrij van twee telefoongesprekken die hij pleegde met telefoons die hij vermoedelijk op het eiland had buitgemaakt. Tussen de gesprekken door ging hij door met schieten. In die gesprekken noemde hij zichzelf de gezagvoerder van de Noorse verzetsbeweging die namens de ridderorde van de Tempeliers een opdracht vervulde. “Ik wil me graag aangeven”, zei hij tegen de telefoniste. “Ik heb de operatie volbracht.”
Lees hier wat burgerjournalistiek verzameld met Storify:
De twee gesprekken werden vanmiddag in Noorwegen vrijgegeven in een persconferentie van de politie en zijn gepubliceerd door de?Noorse krant VG. Het eerste telefoontje kwam 35 minuten na de eerste melding van de schietpartij op Ut?ya. Nadat hij zei zichzelf te willen aangeven, duurde het nog 28 minuten voordat hij daadwerkelijk gearresteerd werd. Er gingen geruchten op Twitter rond dat er een tweede schutter was. In de tussentijd ging hij onverstoord door met het bloedbad. Breivik belde met een telefoon die niet van hem was. Lees hieronder de gesprekken tussen Breivik en de Noorse politie.
Gesprek I om 17.59 uur
Gesprek met de politie van Noord-Buskerud (Noorse provincie), welke ook na te luisteren is:
Politie: U spreekt met de politie
Breivik: Ja, hallo. Mijn naam is gezagvoerder Anders Behring Breivik van de Noorse anti-communistische verzetsbeweging.
P: Ja.
B: Ik ben nu op Ut?ya. Ik wil me aangeven.
P: Okee, met welk nummer belt u?
B: Ik bel met een mobiel nummer.
P: U belt met uw mobiel?
B: Ja. Het is niet mijn telefoon, een andere.
P: Moment, wat was u aan het doen? Hallo? Hallo.
Gesprek II om 18.26 uur
Het tweede gesprek is volgens de krant VG gevoerd met een mobiele telefoon zonder simkaart. Daarmee is het nog altijd mogelijk het alarmnummer 112 te bellen.
Gesprek met de politie van Zuid-Buskerud:
Politie: U spreekt met de politie.
Breivik: Hallo, mijn naam is Anders Behring Breivik.
P: Hallo.
B: Ik ben de gezagvoerder van de Noorse verzetsbeweging.
P: Ja, hallo.
B: Kunt u mij doorverbinden met het hoofd van de Delta-politie (speciaal Noors arrestatieteam, red.)?
P: Ja. Waarvandaan belt u en waarvoor?
B: Ik ben op Ut?ya.
P: U bent op Ut?ya, okee.
B: Ik heb mijn operatie voltooid, ik wil me overgeven.
P: U wilt zich aangeven?
B: Ja.
P: Kunt u uw naam nog eens noemen?
B: Anders Behring Breivik.
P: En u was gezagvoerder van wat?
B: De ridderorde van de Tempeliers Europa heeft hiervoor gezorgd, maar we zijn georganiseerd in de anti-communistische verzetsbeweging tegen de Islamisering van Europa en Noorwegen.
P: Ja.
B: We hebben zojuist een operatie uitgevoerd uit naam van de Tempeliers.
P: Ja.
B: Voor Europa en Noorwegen.
P: Ja.
B: En aangezien de operatie voorbij is, ben ik er klaar voor mezelf aan te geven.
P: U wilt zichzelf aangeven?
B: Kunt u me nu doorverbinden met het hoofd van de Delta-politie?
P: Ja, u kunt met de hoofdverantwoordelijke praten.
B: Kijk maar wat u kunt doen en bel me dan terug op dit nummer.
P: Ja, maar het telefoon.
B: Mooi, dag.
P: Ik heb het nummer niet! Hallo?
Na de aankomst van een antiterrorisme-eenheid gaf de dader zich over en kon hij worden gearresteerd. Dit optreden is deels gefilmd vanuit de helicopter.
http://www.youtube.com/watch?v=cXwY47Y3sso
Het offici?le dodental van dit bloedbad ligt op 69 personen. Premier Stoltenberg zou oorspronkelijk op 23 juli, de dag na de aanslag, een bezoek brengen aan het kamp maar dat vond vanwege de aanslagen geen doorgang.?Op de dag van de aanslag was wel ex-premier?Brundtland?aanwezig, maar doordat de schutter onderweg naar Ut?ya werd opgehouden, had Brundtland Ut?ya reeds verlaten toen hij arriveerde. Op het inwonersaantal van Noorwegen heeft het land minstens, zo niet meer, relatief meer mensen verloren in 1 dag dan Amerika met 9/11 meemaakte.
De schutter die op Ut?ya werd gearresteerd, was de 32-jarige Noorse man Anders Behring Breivik uit Oslo, met naar eigen zeggen?radicaal rechtse?en?anti-islamitische?opvattingen.?Zowel voor deze aanslag als voor de schietpartij op Ut?ya legde hij een bekentenis af.?Breivik is op 24 augustus 2012 door de rechters toerekeningsvatbaar verklaard en is daarbij veroordeeld tot een celstraf van 21 jaar
Vele jongeren verwerkten hun drama en verdriet op social media. Zoals op Facebook waar?Nina Volstad?haar verhaal doet. Ook via traditionele media deden velen hun verhaal:
Veel indruk maakt ook de blog van Prabhleen Kaur (18). Onder de titel De hel vanUtoya?beschrijft ze tot in detail hoe ze een uur lang dood speelt om te overleven. Als ze eindelijk haar hoofd optilt en rondkijkt merkt ze dat haar drie vrienden over haar heen liggen. Dood. “Er is een paar uur verstreken. Ik ben nog steeds in shock. Ik heb de lijken van mijn vrienden gezien. Ik ben blij dat ik kan zwemmen. Ik ben blij dat ik leef. Dat God op mij gepast heeft… Het mooiste zomersprookje is Noorwegens ergste nachtmerrie geworden”, schrijft ze.
Gemeenteraadskandidate voor Oslo Khamshajiny Gunaratnam (21) beschrijft haar vlucht van het eiland. “We renden en renden. Het ergste was, dat we wisten dat degene die schoot eruit zag als een politieman. Wie kunnen we vertrouwen? Als we de politie bellen, is het dan deze vent die komt kijken?” Ze duikt in zee en begint samen met een vriend te zwemmen. “Mijn vriend zei: Kamzy, nu moet je niet achterom kijken, alleen vooruit naar de wal en bedenken dat dat je doel is.” De man schiet op hen, maar mist.
Anderen hebben behoefte te laten weten dat ze ok? zijn, maar eerst alles willen verwerken. “Ben helemaal leeg, alles voelt zinloos, denk aan al mijn overleden kameraden”, twittert politiek adviseur Edvin S?vik (26).
Ook Facebook biedt troost. Wereldwijd gebruiken veel mensen een Noorse vlag of ‘I love Oslo’ logo als profielfoto om hun steun te betuigen. Maar ook voor nabestaanden en vrienden van de vermisten zijn sociale media een belangrijk communicatiekanaal. H?vard Vederus (21) wordt nog steeds vermist. Vriend Espen Briskodden Aarflot schrijft op zijn Facebook-muur: “Ik heb vannacht van je gedroomd… Droomde dat je een nieuwe status op Face had, dat je in leven en in goeden doen was. Ik hoop… Ik hoop dat die status snel komt…”
Rouwverwerking – Facebook en Twitter helpen slachtoffers Utoya bij verwerken bloedbad
In de week voorafgaande aan de aanslagen in Oslo heeft de politie oefeningen gehouden die gebaseerd waren op een soortgelijk scenario. Dit scenario ging uit van een aanslag, waarbij een of meerdere personen zo veel mogelijk mensen zouden doodschieten. De oefeningen eindigden op de dag dat de ‘echte’ aanslag plaatsvond, om 15:00 uur, 26 minuten voordat de bom ontplofte.
Breivik heeft enige tijd gebruik gemaakt van Facebook (inmiddels verwijderd) en op?Twitter?ha dhij slechts 1 posting:
Ook op YouTube was hij aanwezig. Hiernaast zie je Anders Breivik op een foto uit het filmpje dat hij op youtube heeft gezet onder de naam Andrew Berwick. Deze naam hebruikte hij ook voor zijn manifest.
Het manifest van meer dan 500 pagina’s dat hij op internet plaatste is door TNO onderzocht op sentiment. Deze resultaten kunnen niet gedeeld worden, maar het was opvallend dat het stuk eerst pseudo wetenschappelijk en redelijk objectief is opgeschreven, waarna hij zich aan het einde van het document verliest in zijn woordgebruik en sentiment- en anomalie analyse uitwees dat zijn schrijftstijl begon af te wijken. Uiteraard is het ondoenlijk om op deze manier alle documenten die gepubliceerd worden op het internet te analyseren, maar wellicht is mens en computer in de toekomst beter in staat dit soort zwakke signalen op te pikken, aan elkaar te binden en er melding van te doen of te?interveni?ren?indien mogelijk.
Het incident leidde in Nederland ook tot enkele ” Breivikjes”, dreigingen op Twitter. Zo bericht de Twentsche Courant Tubantia?over een 15-jarige jongen uit Nijverdal die voor commotie zorgde met de tweet??’Ik ga naar Texel en pleeg een aanslag als Breivik.’ Volgens justitie bedreigde de jongen zo twitteraars en volgers in zijn woongemeente Hellendoorn en op Texel. Hij stond gisteren voor de kinderrechter in Almelo. Daar is hij schuldig bevonden, zonder strafoplegging. Anders gezegd: hij kreeg een stevige waarschuwing van de rechter. De officier van justitie had een voorwaardelijke taakstraf van 24 uur ge?ist, met een proeftijd van een jaar. Hij uitte meerdere bedreigingen zoals dat hij ‘een nekschot’ zou geven en ‘Na de zomer ga ik met Hitlersnor op school komen’, was een andere boodschap. Tijdens de zitting breidde de officier van justitie de aanklacht tegen de jonge Tukker uit. Hij moest zich niet alleen verantwoorden voor een bedreiging, maar het Openbaar Ministerie voegde er een tweede feit aan toe: het opzettelijk door vals alarm verstoren van de rust, juridisch gezien een minder zwaar vergrijp. De Almelose rechter sprak de verdachte Nijverdaller vrij van de bedreiging en veroordeelde hem voor het verstoren van de rust. Het vonnis: schuldigverklaring zonder strafoplegging.
Wil je meer lezen, dan is dit wetenschappelijk onderzoek naar het gebruik van?Anders Behring Breivik van?social media een aanrader.?Een kijktip is ook de uitzending van Medialogica die probeert de verklaren waarom er een tunnelvisie bestond bij de media en sommige experts:
Bronnen: Wikipedia, Telegraaf, NOS, AllthingsD, RTL, Tubantia, De Gelderlander,?http://janetfouts.com/social-media-news-utoya/#ixzz2DzFIxUmt