Daders die social media gebruiken bij hun misdaden. Vooraf, tijdens of na hun daad. Gaan we dit vaker zien?
Vooraf om bijvoorbeeld een afscheidsbrief te plaatsen of nadere duiding te geven, of om een daad aan te kondigen in een laatste roep om aandacht (bijv. bij een crime passionel of zelfmoord).
Tijdens om ongecensureerd je boodschap live in de digitale ether te kunnen plaatsen, zoals de dubbele moord in Virginia?of de wraakactie van twee mannen die via Periscope gevolgd kon worden en gelukkig niet in een bloedbad eindigde.
Of na een misdrijf om uitleg te geven, te pochen (met de buit) of de daad nog eens kracht bij te zetten en angst in te boezemen (zoals bendes op Facebook doen als boodschap naar andere bendes, of zoals de Mexicaanse drugscartels doen om regering en bevolking hun onaantastbaarheid te benadrukken).
Het lijkt steeds vaker te gebeuren, omdat de mogelijkheden om dit te doen toenemen en democratiseren. Denk aan GoPro camera?s die je op je lichaam of zelfs op een wapen kunt zetten (zoals IS het gebruikt als morbide gamification methode en het als spelletje doet lijken), een moderne Google Glass of het inzetten van Drone met camera waarvan de beelden live gedeeld kunnen worden. Het is waarschijnlijk dat we het vaker gaan meemaken, zeker als de motieven gericht zijn op het verkondigen van een boodschap.
De gebeurtenis in Virginia waarbij twee journalisten zijn?doodgeschoten terwijl ze live een televisie-interview afnamen staat niet op zichzelf. Steeds vaker en in toenemende mate bij verschillende type misdaden wordt er gebruik gemaakt van een eigen camera. Social media zorgen ervoor dat je baas bent over een eigen zendkanaal. Met wat hulp van anderen en zeker ook traditionele media kun je je beelden zeer snel de wereld in helpen. Een RT of like knop is zonder nadenken snel genoeg ingedrukt, en traditionele media nemen die, weten we uit eerdere incidenten, soms klakkeloos over. De onnadenkendheid zorgt ervoor dat dit daders vaak juist in de kaart kan spelen. Niet alle media zijn even genuanceerd in hun drang om meer kijkers, en heftige incidenten zorgen voor veel reuring die niet te stoppen is. De BBC deed het weloverwogen, maar kreeg ondanks dat toch het verzoek van de politie om de beelden te verwijderen.
Maar waar het eerder vooral om een ?terroristisch theater? en dito motief ging (zoals de Boston Marathon), lijkt het erop dat we dit ook onder andere typen misdaden nu zien.
Vroeger moest je een mediabedrijf kapen om uit te kunnen zenden. Onlangs probeerde?Tarik Z. gewapend de NOS studio?over te nemen, maar wat als hij een YouTube of Persicope boodschap had uitgezonden? Natuurlijk heeft social media niet dezelfde impact als live overnemen van een nieuwszender als de NOS. Maar bij veel?gijzelingen wordt social media steeds?vaker bewust ingezet als middel om een groot bereik (en dito bemoeienis) te krijgen van media en het algemeen publiek. De Sydney Siege, maar ook de ?stand-off? in Staten Island?waar de dader een live blog bijhield vanuit zijn gebarricadeerde appartement zijn daar voorbeelden van. De impact is uiteraard enorm, want dit soort heftige situaties komt ongecensureerd bij mensen binnen, in de huiskamer of ?in your face? via je handpalm. De impact is groot, zeker ook voor de politie. Helemaal als het mis gaat. Een agent wiens pistool afhandig werd gemaakt werd zelfs online uitgelachen toen hij gewond op straat lag. Maar ook minder ernstige misdrijven worden live gefilmd, zoals joyriders die zichzelf filmen terwijl ze een auto aan gort rijden. Dat dit ?bewijsmateriaal? in Nederland soms niet gebruikt mag worden omdat een dader niet hoeft?mee te werken aan zijn eigen veroordeling (met een eigen gemaakt filmpje) leidde dit in het verleden al eens?tot maatschappelijke discussies.
De discussie of social media deze beelden zou moeten blokkeren of verwijderen op het moment dat ze gedeeld worden is hevig losgebarsten. Bijdragen aan terrorisme of georganiseerde misdaad is in de VS bij wet ook verboden als je dit als service provider van internetdiensten doet. En die schijn heb je al snel tegen. Filmpjes gaan in je Facebook timeline met de autoplay functie ook vanzelf afspelen, en dan heb je die ongezouten beelden misschien ongewild al op je netvlies. Toch zal het lastig worden voor partijen als Facebook of Twitter om dit soort daden online snel te verhelpen. Social media is ook een creatief middel en beknotting in vrijheid van meningsuiting (zoals hardop uitgesproken gedachten) zijn lastig te ondervangen. Denk bijvoorbeeld eens terug aan de social meme ?RT to kill? waarin jongeren het een creatieve uiting vonden om moordscenes op straat zo echt mogelijk na te spelen en deze te delen op social media.
En andersom komt het ook voor dat getuigen, of zelfs het slachtoffer filmt:
Man uit Chicago had Facebook Live aanstaan toen hij onder vuur werd genomen https://t.co/nJYYOm5Fku
? FrankSmilda (@FrankSmilda) June 17, 2016
Beeld en geluid vanuit ieder perspectief
Als de terroristen begin dit jaar in Parijs in de ?stand-off? in de drukkerij deze mogelijkheden benut zouden hebben zou de impact op de maatschappij vele malen groter zijn. Bedenk ook dat?sommige media hun uiterste best deden om de situatie in detail in beeld te brengen, met zoomlenzen tot in het gebouw. De honger naar beelden, en de dwang van het kunnen vertellen van het eigen verhaal is er vanuit alle hoeken: media, politie, burgers en criminelen. Allemaal willen ze, liefst live, beelden maken en het ware verhaal delen. Zo is de politie in Ferguson zelf gaan experimenteren met Periscope?tijdens demonstraties, om hun perspectief te laten zien. Burgers filmen andersom ook en de media staat ertussen. Als je criminelen toevoegt in deze mix krijg je interessante dilemma?s vanuit ieder perspectief, waar we voorlopig nog niet over uitgepraat raken.
Informatie voor de politie
Beelden van criminelen leveren andersom waardevolle tactische informatie voor een arrestatieteam op en achteraf een schat aan informatie voor de opsporing. Er zijn zelfs criminelen zo ijdel dat ze na een opsporingsverzoek een nieuwe Selfie insturen omdat ze vinden dat ze er niet mooi op staan. Criminelen krijgen soms zelfs online?een schare fans met zelfs huwelijksaanzoeken die gemakshalve voorbij lijken te gaan aan de ware aard van het beestje.
En burgers filmen de politie
Het is een groeiende trend dat burgers zelf ook vaker de politie filmen. Burgers hebben hier in veel landen ook alle rechten toe. Zo komt het ook steeds vaker voor dat mensen die nog niet als dader worden aangemerkt, maar wel verdacht worden van een misdrijf het al online zetten. Zo filmde Snoop Dogg zijn arrestatie in Zweden en plaatste de filmpjes vanuit de achterbank in de politiewagen op Instagram.
Het is zelfs een trend om een staande houding van de politie live te filmen, je weet nooit of het uit de hand loopt. De gebeurtenissen in de VS na Ferguson, maar ook hier in Nederland met Mitch Henriquez, zijn hier natuurlijk een belangrijke katalysator van. Er zijn al vele apps op de markt gekomen om ?ontmoetingen? met de politie te filmen, zoals Hands Up,?Five-O?of?Cop Recorder.?En met dit soort social media wapens in de hand kunnen er goede, maar ook slechte gevolgen zijn. Er zijn inmiddels maar al teveel?burgers die de randen testen van het politie-optreden en hun burgerrechten in ?ontmoetingen?, met alle gevolgen van dien…
Photo of Ademo Freeman, a.ka. Adam Mueller, founder of CopBlock.org
(Photo contribution: Ademo Freeman)
Bonnen: EditieNL, BBC, BostonGlobe, Local10, NYDaily, Hollywood Reporter, Wear TV