Het aantal pedojagers lijkt toe te nemen in ons land. Dat komt deels door het feit dat ouders door corona thuiszitten en meekijken met het online gedrag van de kinderen, door een gebrek aan online handhaving, complotdenkers én nieuwe wetgeving. Dat stelt onderzoeker Arnout de Vries van TNO. Hij doet al jaren onderzoek naar het fenomeen.
Ja, blijven staan!”, roept een groepje zelfbenoemde pedojagers in een filmpje op @pedohuntgooi op Instagram. Ze rennen op een oudere man af. „Wat kom je hier doen?”, schreeuwen ze terwijl twee mannen hem inmiddels stevig vasthouden aan zijn armen. „Wat moet je?”, schreeuwt de oudere man terug. De derde filmt: „Wij gaan even wat vragen stellen vriend.” „Ik ben alleen maar aan het lopen”, antwoordt de oudere man. „Nee, jij komt met een meisje van veertien afspreken.” De man ontkent. „Ik pak even de bewijzen erbij, we hebben ook een foto van je. Dit ben jij toch?” Ze laten een foto en berichtjes zien van hem naar een fictief meisje dat hij ’in haar blootje wil zien’.
Een typisch voorbeeld van de werkwijze van pedojagers, zegt TNO-onderzoeker Arnout de Vries. Hij constateert dat het fenomeen in ons land enorm groeit. „Er is op dit moment niet echt onderzoek naar waarom het groeit”, erkent hij. „Ik kan er wel een aantal redenen voor aandragen. Punt één: het is coronatijd. Ouders die zijn gaan meekijken bij hun kinderen hoe die af en toe worden benaderd. Ik zou het niemand aanraden, maar je hoeft maar een account aan te maken van een kind op bepaalde platformen en je wordt vrij snel belaagd met onzedelijke verzoeken. Ik
denk ook dat er wat ouders geschrokken zijn.” Nog een reden dat er meer pedojagers lijken te zijn, is de nieuwe wet Computercriminaliteit III. „Veel mensen weten het niet, maar tot een jaar geleden was het niet mogelijk om te pedojagen. Computercriminaliteit III maakt het nu strafbaar dat je als pedoseksueel uitingen doet en kinderen benadert, óók als blijkt dat je geen kind benadert maar een pedojager. Tot vorig jaar zei de politie: er is niets strafbaars gebeurd, want je hebt gepraat met een volwassen man. De wet zegt nu: ook al is er geen enkele indicatie dat je met een volwassen man hebt gesproken en je denkt dat het een kind is, is dat al strafbaar. Sterker nog; het is zelfs strafbaar als het een computer blijkt te zijn. Er is een chatbot van Terres des Hommes, die heet Sweetie, een virtueel Filipijns meisje van tien waarmee pedoseksuelen online worden opgespoord.”
Pedojagers zijn al zeker tien jaar actief in Nederland, stelt De Vries. Deze groepen bleven voorheen onder de radar en hadden geen contact met de politie. Zij namen in stilte contact op met pedoseksuelen en lieten geheimhouding afkopen op voorwaarde dat diegene nooit meer iets zou doen. „Een vorm van eigen rechter spelen die absoluut onwenselijk is en nooit bij de politie bekend wordt, want ook de vermeende dader zal nooit aangifte doen.” De werkwijze van pedojagers is tamelijk eenvoudig, schetst De Vries. De pedojager zoekt online op platforms waar kinderen actief
zijn. „Daar vind je ook pedoseksuelen. Denk aan MovieStarPlanet. Daar kan een kind zonder account gaan chatten. Maar ook Snapchat of Roblox.” Vervolgens maakt de jager een nepaccount aan.
„Daar zit wel een risico in. Je mag geen identiteitsfraude plegen. Dus je mag niet een account aannemen van een bestaand kind waar je geen toestemming voor hebt gevraagd. Dus je ziet dat pedojagers een foto van zichzelf gebruiken van vroeger of een oude foto van een vriendin of van een dochter die inmiddels 18-plus is en toestemming geeft.”
Uitlokking
Dan wordt er gevist. Uitlokking is verboden, dus het is wachten tot de pedoseksueel zelf een afspraakje met een minderjarig kind maakt. „Dat is het punt dat je moet zeggen: lever het dossier over aan de politie. Veel jagers zeggen dan: ik wil dat deze viezerik van het internet verdwijnt. Want die gaat morgen weer kinderen lastigvallen. Want elk slachtoffer dat er een minder is, is winst.”
Pedojagers zijn tegenwoordig veelal burgers die het aandurven gewoon voor de camera te verschijnen. „Ze zijn vaak niet bang uitgevallen. En ze acteren vaak in groepen. Omdat dan ook hun eigen veiligheid minder snel in gevaar komt”, weet De Vries. Naar schatting heeft 1% van de mannelijke populatie een pedofiele voorkeur. Dat zijn zo’n 85.000 mannen. Van hen handelt naar schatting
25% er ook naar. „De meest voorkomende quote op online pedojaaggroepen is: ’wie beschermt onze kinderen? De overheid is er niet voor ons, laat staan dat ze er op internet zijn met online handhaving.’ Ze willen het probleem zelf tackelen.” Als het eenmaal tot een afspraak komt, wordt het ingewikkeld. Er zijn jagers die met de politie willen samenwerken. Agenten wordt gevraagd
ook naar de afgesproken plek te komen. De Vries: „Helaas is daar geen goed proces voor bij de politie. Er is ook geen noodhulpverzoek. Dus zeggen ze: maak maar een afspraak. En als de pedoseksueel komt opdagen, dan moet je 112 bellen en wachten.” Dus gaan jagers over tot een burgerarrest. Ook daar is onduidelijke wetgeving over. Het is risicovol en er is nergens een instructie hoe je het mag uitvoeren. Proportioneel geweld is tot zekere hoogte toegestaan. „Maar het leidt ook regelmatig tot ’ongelukken’”, weet De Vries. „De dodelijke mishandeling in Arnhem is daar een
voorbeeld van.”
Hoeveel pedojagers er momenteel actief zijn in Nederland is niet bekend. Sommige accounts op Facebook en Instagram waarin informatie en filmpjes van confrontaties worden uitgewisseld, hebben duizenden volgers. „We leven in een tijd waarin onze kinderen niet veilig zijn”, staat op een plaatje gedeeld door @pedohunterznl op Instagram. „Wij zijn een ieder die de
wereld veilig wilt maken voor onze kinderen.” Pedojagers filmen vaak zelf de aanhouding. „Dat filmen wordt bemoedigd door politie. Die zeggen: laat maar zien dat het burgerarrest netjes is verlopen. Als je die beelden op internet zet, wordt het anders. Dan krijg je een publieke schandpaal. En dan ben je als pedo voor het leven getekend. Ik heb in het buitenland gezien dat dat tot zelfmoord kan leiden.”
Woordvoerder van politie Oost-Nederland Simen Klok is niet te spreken over deze vorm van eigenrichting: „Als mensen strafbare feiten plegen dan trekken we echt de grens, dat is onacceptabel.” Eerder deed de politie een statement uit: „Hoe nobel het doel in hun ogen mag lijken, deze ’jagers’ overtreden hiermee de wet. Speel niet voor eigen rechter, dit wordt niet getolereerd. Bij vermoedens van misbruik, zoek contact met de politie.” Een woordvoerder van minister Grapperhaus (Justitie) laat weten dat het niet de bedoeling kan zijn dat mensen zelf op
’pedojacht’ gaan.
Stop ermee!
Na minister Grapperhaus doen ook politie en het Openbaar Ministerie een dringende oproep aan zogenoemde pedojagers om onmiddellijk op te houden met het zoeken naar mensen die uit zouden zijn op seks met minderjarigen. De jacht op kindermisbruikers loopt compleet uit de hand, zeggen politie en justitie. Wie zijn de ‘pedojagers’ die het recht in eigen hand nemen en vermeende pedoseksuelen hard aanpakken? “Ze zijn onder te verdelen in verschillende groepen.” Burgers spelen steeds vaker voor eigen rechter bij het opsporen en najagen van vermeende kindermisbruikers. Ze maken er filmpjes van en plaatsen ze op internet. Deze ‘pedojagers’ zijn minister Grapperhaus van Justitie een doorn in het oog. “Hou ermee op”, zei hij vandaag.
Géén samenwerking met pedojagers
“We hebben een rechtsstaat; als je meent dat iemand iets strafbaars doet, ga je ermee naar de politie. We hebben professionals, die dit soort zaken behandelen”, aldus de minister.
Politie en OM hebben besloten elke vorm van samenwerking met pedojagers in de ban te doen. Ook de recente dood van een 73-jarige oud-leraar uit Arnhem zou het gevolg zijn van een particuliere opsporing. Zeven verdachte tieners zijn aangehouden, vier van hen zitten nog vast.
“We houden er pas mee op als de straffen voor pedofilie strenger worden”, zegt de 27-jarige ‘pedojager’ Bouke van der Vrugt.
Geld verdienen
De ‘pedojager’ is geen nieuw fenomeen, weet onderzoeker op het gebied van burgeropsporing Arnout de Vries. Hij doet al jaren onderzoek naar deze verschijning bij TNO en wilde weten wie deze mensen zijn die het recht in eigen hand nemen en vermeende pedoseksuelen hard aanpakken.
“In het begin zag je vooral mensen die rijk willen worden met het jagen op vermeende pedofielen en pedoseksuelen”, vertelt hij. “Ze zetten het op YouTube en vangen geld voor hun filmpjes. Ze schuwen het geweld niet, die types zie je ook meestal op tv. Binnen die groep zitten types bij die zelfs overgaan tot chantage. Als zij een pedoseksueel in het vizier hebben die bankier is, zeggen ze bijvoorbeeld: ‘We lichten de politie niet in als jij een bedrag overmaakt’.”
Er is niet één soort pedojager is. “Er zitten gradaties in. Er zijn voetbalhooligans bij die uit zijn op geweld. Maar ook bezorgde ouders, die zien dat hun kind online rare berichten krijgt. En daar zit nog een grote groep tussen.” De Vries denkt dat de oproep van politie en justitie beperkt effect zal hebben. “De werkwijze van de politie was tot nu toe: als je iemand confronteert, bel dan 112. Nu zeggen ze: stop ermee. Maar het zou beter zijn als politie en burgers juist meer samen zouden optrekken. Nu zie je dat het vaak mis gaat in de tijd dat mensen op de politie moeten wachten.”
Volgens De Vries kan de politie gebruikmaken van burgers die relatief netjes werken. “Dat zijn burgers met een goede bedoeling, die zich zorgen maken dat iemand slachtoffers gaat maken.”
Zo werken pedojagers
Pedojagers zoeken op internet naar mogelijke kindermisbruikers. Zij doen dit door zich op dating- en chatsites voor te doen als minderjarigen. Zo komen ze in contact met mannen die soms seksueel getinte berichten sturen. De pedojagers proberen dan een afspraak te maken om de man te confronteren. Die confrontaties lopen regelmatig uit de hand, waarbij de man door de pedojagers mishandeld wordt voor de politie arriveert. Pedojagers organiseren zich op sociale media als Facebook en Telegram. In chatgroepen met soms honderden leden worden namen, contactgegevens en foto’s van vermeende pedofielen uitgewisseld, zegt techjournalist Daniël Verlaan. “Er worden ook screenshots van chatgesprekken en video’s van mishandelingen gedeeld.” Verlaan: “In één van de chatgroepen is zelfs een chatbot te vinden die instructies geeft over hoe je mannen die willen afspreken met minderjarigen op het spoor komt”.
Pedoseksualiteit in coronatijd
Juist nu in coronatijd waarin de verveling toeslaat, lijkt het fenomeen toe te nemen. De onderzoeker ziet dat ook complotdenkers zich richten tot vermeende kindermisbruikers. “Zij zien dat pedo’s in alle lagen van de bevolking voorkomen, ook onder politici en artiesten. Deze groep maakt zich kwaad dat deze mensen er vaak mee wegkomen”, vertelt De Vries.
Maaike Blok van Reclassering Nederland benadrukt dat 50 tot 80 procent van het kindermisbruik niet wordt gepleegd door pedofielen. Vaak gaat het om een bekende van het slachtoffer die allerlei motieven kan hebben om zich op dat moment te vergrijpen aan een minderjarige. Bij mensen met een pedofiele geaardheid – naar schatting is 1 tot 3 procent van de mannelijke bevolking gericht op kinderen onder de 13 – is het volgens Blok essentieel dat zij met een hulpverlener over hun worsteling met die gevoelens kunnen praten. Dat is nodig om te accepteren dat zij nooit kunnen handelen naar hun voorkeur. “Driekwart van de pedofielen doet in de praktijk niets met zijn geaardheid”, benadrukt Blok.
Wie echter géén ruimte ziet om voor dit soort gevoelens uit te komen, loopt het risico in een sociaal isolement te komen waarbij de kans groter wordt dat hij in de fout gaat. Iets vergelijkbaars dreigt bij mensen die door bijvoorbeeld pedojagers worden ‘ontmaskerd’ als vermeend kindermisbruiker en als gevolg daarvan allerlei sociale contacten om zich heen zien wegvallen. Blok: “Wat er dan kan gebeuren, merken wij in de praktijk, is dat mensen het idee krijgen dat ze niets meer te verliezen hebben, met alle gevolgen van dien.”
Niet voor niets is het vormen van een ‘sociale cirkel’ rond een zedendelinquent een van de bewezen methodes om te voorkomen dat veroordeelden opnieuw in de fout gaan. In dat zogenoemde COSA-systeem (Cirkel van Ondersteuning, Samenwerking en Aanspreekbaarheid) helpen vrijwilligers zedendelinquenten een sociaal netwerk op te bouwen, het isolement te doorbreken en zijn ze beschikbaar om te praten over het seksueel delictgedrag.
Blok: “Iedereen vindt kindermisbruik iets afschuwelijks. Dat vinden wij allemaal: de zogenoemde pedojagers, maar geloof me: ook de mensen met een pedofiele seksuele voorkeur. Alleen: zij hebben die gevoelens nu eenmaal. Waar het dan om moet gaan is hoe je voorkomt dat zij daar daadwerkelijk iets mee doen. Wat hier dreigt, is dat goedbedoelde initiatieven juist bijdragen aan delictgedrag.”
Hoe zit het wettelijk?
Iemand die via internet seksueel getinte gesprekken voert met een minderjarige, is strafbaar. Maar vaak is het lastig te bewijzen dat de mannen die door pedojagers zijn opgespoord, ook daadwerkelijk de wet hebben overtreden. In veel gevallen is er namelijk sprake van uitlokking. Daardoor gelden de chatgesprekken niet als bewijs bij een rechtszaak, en kan het niet tot een veroordeling komen. Naar schatting heeft 1 procent van de mannen een pedofiele voorkeur. Dat zijn zo’n 85.000 mannen. Het grootste deel, ongeveer driekwart, handelt niet naar die gevoelens. Pedofilie is een seksuele voorkeur, en in Nederland niet strafbaar. Seksueel misbruik van kinderen is, samen met het bekijken en downloaden van kinderporno, wel strafbaar. Dat gebeurt lang niet altijd door pedofielen: een meerderheid van de kindermisbruikers heeft geen pedofiele gevoelens, maar kampt met antisociale en seksuele stoornissen.
Ouders kijken mee online
Maar de grootste ‘middengroep’ bestaat uit mensen die zich zorgen maken. “Dit zijn veelal ouders, moeders, die meekijken met hun kind op internet. Als zij zien dat hun kind wordt benaderd door een volwassene, willen ze het er niet bij laten zitten.” Deze groep wil volgens de onderzoeker juist een samenwerking met de politie. “Maar als politie te lang op zich laat wachten, gaan ze er niet zelf op af, maar sturen ze er liever een paar stoere mannen naartoe.”
Ook Bouke van der Vrugt jaagt op kindermisbruikers. Hij beheert een Facebookpagina waarmee hij naar eigen zeggen pedofielen wil ontmaskeren. Hij trekt zich niets aan van de oproep van minister Grapperhaus om ermee te stoppen. De 27-jarige rapper Bouke van der Vrugt beheert een FB-pagina waar hij pedofielen wil ontmaskeren.
Hoe groot de groep pedojagers is, is lastig te zeggen volgens Arnout de Vries van onderzoeksbureau TNO. “Er is een Facebookpagina met alleen al 40.000 volgers, en er zijn er nog veel meer met duizenden volgers.” Van de andere groep zijn er wél cijfers. “We weten uit onderzoek dat 30.000 Nederlanders kinderporno kijkt. Zo’n 1 procent van de mannen zou pedofiele gevoelens hebben. Dan hebben we het over 85.000 mannen, Van hen handelt naar schatting 25 procent er ook naar.”
Bronnen: Telegraaf, NOS, NOS, EenVandaag, RTL Nieuws, AD, Chris Klomp