Sociale media staan er nu eenmaal om bekend dat het waarheidsgehalte van een bericht of een afbeelding niet in ??n oogopslag te bepalen is. De ?vermeende (maar nog niet hard bewezen) click fraude?maakt het niet gemakkelijker, omdat het lijkt alsof zeer veel mensen een bericht bevestigen. Er zijn steeds meer groepen die proberen uit te zoeken hoe onze Filter Bubble gemanipuleerd wordt, zoals bij Facebook het geval lijkt te zijn. Ook komen er steeds meer nieuwe diensten die helpen in validatie van content zoals Rbutr. Een klein voorbeeldje van geruchten bij incidenten uit ons eigen kikkerlandje gaf Roy Johannink onlangs op zijn VDMMP blog?over de onrust in Loppersum begin dit jaar. En eerder schreef hij een rapport over hoe social media van invloed is op onrustsituaties.
Op 17 januari 2014 houdt minister Kamp een persconferentie in Loppersum over het Gaswinningsbesluit. Op sociale media is er veel te vinden over de persconferentie en de toestand in Loppersum. Enkele?foto?s en berichten?zijn wel echt, maar horen niet bij situatie. Van een aantal is niet direct in te schatten of ze waar zijn, zoals het bericht ?Toegangswegen naar #loppersum geblokkeerd.? Maar een bericht over de inzet van kindsoldaten dat zal iedereen als zeer ongeloofwaardig bestempelen.?Politiechef Naomi Hoekstra?laat via Twitter weten: “Jammer, nepberichten over onrust in Loppersum. Zijn archieffoto’s van andere plaatsen, in Loppersum is het rustig!?
De vragen die leven onder communicatieprofessionals, maar ook onder informatie-analisten en leidinggevenden in de besluitvorming zijn voor een ieder herkenbaar. Wie zou een bijdrage willen leveren aan de omgevingsanalyse? Of aan het opsporen van familieleden na een incident. Of een bijdrage aan het communiceren met de buitenwereld? Ook de media en burgers willen snel weten of iets waar is. Velen zetten het nieuws klakkeloos door en sommigen duiken erin op zoek naar een mooi verhaal of de waarheid erachter. En dat kan interessante processen opleveren. Volgens sommigen was 2013 het ?Jaar van de Hoax?, een trend die anderen?in 2014 ook nog wel zien voortduren. Eerder hebben we al de vervelende gevolgen van van geruchten kunnen waarnemen in de analyses van Pukkelpop, Moerdijk of Project X Haren.
Hoe valideer je content? Door bijvoorbeeld aan?crowdsourcing?te doen, weten we wie bereidwillig is om vrijwillig een bijdrage te leveren. #Durftevragen, crowdmapping of crisismappig (zoals met Ushahidi) en andere bekende vormen van hulp online is meer dan welkom gebleken. En tools zijn er genoeg. Het Europese project Pheme (naar de Griekse roddelgodin) van werkt ook aan manieren en wil tot een soort leugendetector komen voor social media. Maar kijk bijvoorbeeld ook eens naar de lijst van tools uit het social media digital content verification handbook dat net uit is uitgebracht door het ?European Journalism Center?(EJC). Denk aan?reverse image searches, of aan?Exif of metadata?informatie, maar ook validatie van locaties. Uiteraard zijn er manieren om dit te omzeilen, maar het gros van de geruchten ondervang je hiermee. Een handboek is misschien wat teveel eer voor de publicatie, maar het is een mooi initiatief om deze kennis voor een breder publiek toegankelijk te maken. In deze blog daarom een paar voorbeelden van validatie tijdens crises, maar lees vooral ook het handboek om vele andere voorbeelden te bekijken met soms grote impact tijdens een incident of crisis. Er is voor de overheid en betrokkenen soms niets ergers dan een gerucht dat slim ‘geframed’ en in elkaar gesleuteld is, dat op de juiste tijdstip op social media geslingerd wordt en veel invloed krijgt op allerlei processen. En voor mediapartijen is het bewezen lastig om in een tsunami van informatie waarheid van fictie te onderscheiden, getuige ons blog over de Boston Bombings?waarin pijnlijk duidelijk wordt hoe diverse vooraanstaande mediapartijen als Reuters en CNN blunderden en de politie Twitter account van de @BostonPolice?zegevierde met gevalideerde informatie. Het zelfreinigend vermogen ook vanuit het publiek in digitale content lijkt steeds beter te worden.
Haaien in Manhattan
Ten tijde van orkaan Irene en een jaar later orkaan Sandy waren een aantal geruchten zeer hardnekkig. Het?FEMA (Federal Emergency Management Agency) heeft daarom nu niet alleen crisis management center, maar zelfs een speciaal Rumor Control Center moeten inrichten om een antwoord te geven op de storm aan geruchten. De geruchten van orkaan Irene gingen in de herhaling bij Sandy en er werden er vele nieuwe toegevoegd omdat grapjassen en internet trollen ook zien dat het invloed heeft.?Lees op de FEMA pagina?welke geruchten zij hebben ontkracht of bevestigd. Wij werken er enkele nader uit, omdat die veel rumoer op Twitter en Facebook hebben veroorzaakt.
Allereerst was er (net als bij orkaan Irene) het gerucht van haaien in de straten van New York en andere plaatsen waar de overstromingen heftig waren. Uiteindelijk is dit gerucht, helaas pas in een vrij laat stadium, ontkracht.
Alleen al het?aantal berichten dat mensen maken over haaien in hun straat tijdens een overstroming zorgt voor enige (gezonde) scepsis onder de bevolking. Bovenstaande foto werd als eerste geplaatst door?Kevin McCarty, die wel in Brigantine?lijkt te wonen (waar deze huizen staan). Op Facebook wordt al meteen duidelijk dat deze Kevin vaker complimenten krijgt voor zijn Photoshop skills. Natuurlijk is het nog steeds mogelijk dat deze foto echt is, maar een crowdsourcing proces op jacht naar de echte foto?zorgde ervoor dat mensen uiteindelijk het origineel vonden. Een?Flickr image search laat zien dat het origineel?in 2006 in Zuid Afrika?is genomen.
Ook de haai uit onderstaand plaatje is echt en aan deze foto is geen fotobewerking te pas gekomen. De foto is echter in Mexico genomen, maar geladen met berichten en uit de mond van iemand uit Manhattan leidde het toch tot de nodige onrust.
Het kan nog gekker:
Natuurlijk krijg je bij deze foto meteen het gevoel: dit is nep. Toch nam Gizmodo de foto over. De metro op de foto van?Jane?geeft al een aanwijzing daarvoor. Hoe kan het bijvoorbeeld dat de lichten aanstaan in de metro? En is er serieus een fotograaf die de moeite neemt om een dergelijke foto in een crisissituatie te nemen, waarbij de metro ingang afgesloten gebied is? Het blijkt dat?Anna Dorfman, die ook in Dumbo woont, deze foto vlak voor evacuatie genomen heeft. Ze bevestigd zelfs dat zij degene is die hem genomen heeft. Op Instagram geeft Ana Adjelic, ook inwoner van Dumbo, aan dat zij de metro heeft gefotografeerd, maar dan uit een iets andere hoek. De orginelen worden bij elkaar gelegd en de hoax is ontkracht. Journalist Jeff Howe (bekend van het boek over crowdsourcing) bevestigt dat een vriend van hem uit dat gebied soortgelijke foto’s stuurde, en ook hij stimuleert het crowdsourcing proces om tot de waarheid te komen.
En dan deze: de waarheid!
Buzzfeed plaatste bovenstaande foto van?Franklin D. Roosevelt (FDR) Drive?dat totaal onderwater was gelopen. De foto was geplaatst op Instagram en social media journalist Chris Heller vond een?YouTube videoclip?die duidelijk laat zien dat de E 34th St exit totaal onder water staat. Ethan Ruttenberg plaatste later een hele serie videos waarin duidelijk werd dat dit geen hoax was. Nog steeds geen perfecte verificatie, maar er waren in dit geval voldoende getuigen die geraadpleegd konden worden over de situatie op straat.
En dan “over the top”:
Een foto uit de film?The Day After Tomorrow, die een New York TV logo kreeg om mensen te shockeren. En dat lukte. Hoewel vele Amerikanen (gelukkig) doorhadden dat deze foto niet echt kon zijn, vond men het ronduit smakeloos. Men kwam aan het vrijheidsbeeld. Er kwamen zelfs stemmen op om dit soort ‘grappen’ strafbaar te stellen en een heftige online discussie hierover kwam los. ?New York City raadslid Peter Vallone deed aangifte?tegen de grapjas?Shashank Tripathi (op Twitter?@ComfortablySmug)?die tijdens Sandy een hardnekkig gerucht in gang bracht over een aangekondigde stroomstoring:
Ook tijdens diverse andere incidenten hebben we geruchten geanalyseerd, zoals ten tijde van Project X Haren de geruchten over het dode meisje, de Hells Angels en diverse foto’s die geproduceerd werden. Of de geruchten bij Pukkelpop, De Londense rellen, de aanslag bij de Marathon in Boston. Heeft bijvoorbeeld onderstaande jongen een stoer verhaal over klappen die hij gehad heeft van de ME, of heeft hij simpelweg zijn enkel verzwikt?
Bronnen: The Atlantic, VDMMP, De Nieuwe Reporter, TechCrunch, TheNextWeb, Slate